Her maddede farklı olan ve maddeleri birbirinden ayırt etmeye yarayan özelliklere ayırt edici özellikler denir. Ayırt edici özellikler maddenin miktarına bağlı değildir. Bir bardak suyun özellikleri neyse bir kova suyun özellikleri de aynıdır.

Maddenin ayırt edici özellikleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Maddenin katı, sıvı ve gaz haline ait olan ayırt edici özellikleri varsa (+), yoksa (–) ile belirtilmiştir. (?) soru işareti konulan yer ise maddenin gaz halinin öz kütlesi eşit basınç ve sıcaklıkta olduğu sürece ayırt edicidir. Yoksa değildir.

Maddenin Ayırt Edici Özellikleri

Maddeleri birbirinden ayırt etmeyi sağlayan özelliklere maddenin ayırt edici özellikleri denir.

Bunlardan bazıları,

• Yoğunluk (özkütle)
• Erime veya donma sıcaklığı
• Kaynama veya yoğunlaşma sıcaklığı
• Öz ısı
• Genleşme kat sayısı
• Çözünürlük
• Elektrik iletkenliği
• Isı iletkenliği
• şeklindedir.

Yoğunluk (Özkütle)

Birim hacimdeki madde miktarına yoğunluk denir. Sabit sıcaklık ve basınç altında maddenin üç fiziksel hâli içinde ayırt edicidir. Katı ve sıvılarda özkütle sıcaklık artışıyla biraz azalırken, sıcaklık azalmasıyla da biraz artar.

Erime sıcaklığı

Katı bir maddeye dışardan ısı verildiğinde erimeye başladığı sıcaklığa erime sıcaklığı denir. Erime sıcaklığı katı maddeler için ayırt edici özelliktir. Bir maddenin erime ve donma sıcaklığı birbirine eşittir. Maddenin kütlesindeki ya da ısı kaynağının gücündeki değişim erime sıcaklığını değiştirmez,
erime süresini değiştirir.

Kaynama sıcaklığı

Isı alan sıvıların kaynamaya başlayıp gaz hâline geçtiği sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir. Sıvı hâlden gaz hâline geçmeye buharlaşma denir. Buharlaşma her sıcaklıkta olabilir. Bir maddenin kaynama ve yoğunlaşma sıcaklığı birbirine eşittir.

Çözünürlük

Belli bir sıcaklıkta 100 cm? çözücüde çözünen maksimum madde miktarına çözünürlük denir. Maddenin her üç hâli içinde ayırt edici bir özelliktir.

Erime ısısı

Erime sıcaklığındaki 1 gram katı maddeyi sıvı hâle getirmek için gerekli ısı miktarına erime ısısı denir.

Genleşme kat sayısı

Bir maddenin 1 cm3 lük parçasının sıcaklığının 1 ^oC değişmesi durumunda hacmindeki değişme miktarına genleşme kat sayısı denir. Katı ve sıvı maddeler için ayırt edicidir.

Öz ısı

Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 ^oC değiştirmek için gerekli ısı miktarına öz ısı denir. Maddenin üç hâli için de ayırt edicidir.

Boyca Uzama Katsayısı:

Boyu 1 cm olan maddenin sıcaklığının 1 °C değişmesi durumundaki boyundaki değişme miktarı

Genişleme Katsayısı:

1 cm³ lük maddenin sıcaklığının 1 °C değişmesi durumunda hacminde meydana gelen değişme miktarı

Öz Hacim:

Maddenin birim kütlesinin hacmi

Esneklik Katsayısı:

Bir maddenin hacmin veya şeklinin değiştirilmesi durumunda tekrar eski haline dönebilme katsayısı