LİPİTLER
Lipitler üç grupta incelenebilir:
1. Steroitler
Yapısal lipit çeşitleridir. Bir steroit çeşidi olan kolesterol hayvan hücrelerinin zarında bulunur. Bitkilerin hücre zarında bulunmaz. Steroitler hücre zarının yapısına katılırlar. Kolesterol, hücre zarına dayanıklılık kazandırır ve zarın akışkanlığını azaltır. Kolesterolün fazlası damar sertliğine sebep olabilir. Eşeysel hormonlar (östrojen ve testosteron) ve bazı vitaminler de (D vitamini) kolesterolden oluşur. Kolesterol, karbon halkalarından oluşur.
Yapısında gliserol bulunmaz.
2. Fosfolipitler
Yapısal lipit çeşitleridir. Hücre zarının yapısına katılırlar. Fosfolipitlerin fosfat grubu suda çözünürken (hidrofil), kuyruk kısmını oluşturan yağ asitleri ise suda çözünmez (hidrofob). Fosfolipitin yapısında 2 yağ asidi, 1 gliserol, fosfat ve kolin (azotlu kısım) bulunur. Azot, yağ asidi ile gliserolün yapısında değil kolin molekülünün yapısında bulunur.
3. Nötral yağlar (Trigliserit)
Enerji verici yağlardır.
1 molekül trigliseritin yapısında en az 2 çeşit, en çok 4 çeşit monomer bulunabilir. Çünkü yağ asitlerinin her biri farklı bir çeşitte olabilir.
Steroitler ve fosfolipitler yapısaldır, enerji verici değildir. Enerji verici yağlar nötral yağlar dır.
Yağ asitleri iki grupta incelenebilir.
a) Doymuş yağ asitleri:
Bütün karbonları arasında tek bağ bulunur. Doymuş yağ asitlerini içeren yağlara, doymuş yağ denir. Katıdırlar. Örnek: Hayvansal yağlar
b) Doymamış yağ asitleri
Bazı karbonları arasında çift bağ bulunur. Sıvıdırlar. Örnek: Bitkisel yağlar. Doymamış yağların hidrojenle doyurulmasına margarinleşme denir. Yani margarinler, bitkisel yağların endüstriyel işlemlerle katılaştırılmasıdır. Bu tip yağlar insan sağlığı için zararlıdır.
LİPİTLERİN ÖZELLİKLERİ
1. Suda çözünmez, alkol gibi çözücülerde çözünür
2. Deri altında depolanarak ısı yalıtımı (izolasyon) sağlar
3. İç organları basınca ve darbelere karşı korur
4. Bazı hormonların (östrojen, testosteron) ve bazı vitaminlerin (D vitamini) yapısına katılır
5. Hidrojen bakımından zengindir. Yağların hidrojen bakımından zengin olması şu avantajları sağlar;
a) En çok enerji verir,
b) Hafiftir,
c) Solunumda kullanıldığında çok fazla metabolik su oluşur. (Göçmen kuşlar su ihtiyacını bu şekilde karşılar. )
