Lewis Formülleri video 12. sınıf Hocalara Geldik

Kovalent Bağlı Bileşiklerin Lewis Formülleri

Elementlerin oluşturacağı kovalent bağ sayısını o elementlerin değerlik elektronları belirler. Bir elementin son katmanındaki elektronlara o elementin değerlik elektronları denir. Elementler kovalent bağ oluştururken değerlik elektronlarını ortaklaşa kullanır. Ancak elementlerin değerlik elektronlarının hepsi bağ oluşumuna katılmayabilir. Molekül formüllerinde bağ oluşumuna katılan elektronlara ortaklanmış (bağlayıcı) elektron denir. Bir bağ ortaklaşa kullanılan iki elektrondan oluştuğundan bağı oluşturan elektronlar bağlayıcı elektron çifti şeklinde ifade edilir. Molekülde bağ oluşumuna katılmayan elektronlara ortaklanmamış elektron, bu elektronlar çift hâlinde bulunuyorsa ortaklanmamış elektron çifti denir. Aşağıda N2 molekülündeki ortaklanmış ve ortaklanmamış elektron çiftleri gösterilmiştir.

Bağ oluşumuna katılmayan elektronlar ile bağ oluşumuna katılan elektronlar birbirine itme kuvveti uygular. Bu itme kuvveti moleküllerin yapısındaki bağların yönelimlerini ve buna bağlı olarak moleküllerin uzaydaki şekillerini belirler. Bu nedenle molekül şekilleri belirlenirken sadece bağ oluşumuna katılan elektronlar değil katılmayanlar da gösterilir. Değerlik elektronlarının, atomun sembolü etrafında noktalar hâlinde gösterilmesiyle elde edilen formüle Lewis formülü denir. 2. periyot elementlerinin Lewis yapıları aşağıda verilmiştir (Tablo 2.3).

Lewis yapılarında atomlar arasındaki her elektron çifti bir kovalent bağı simgelemektedir. Bağ yapmış bu elektron çiftleri çizgiyle de gösterilebilir. Bu formüle bileşiğin çizgi bağ formülü denir. Bazı moleküllerin Lewis ve çizgi bağ formülleri aşağıda gösterilmiştir (Tablo 2.4).

Bileşiklerin Lewis formülleri yazılırken genellikle fazla bağ yapan atom merkeze, diğer atomlar ise merkez atomun etrafına yazılır. Önce bileşiği oluşturan atomların elektron dizilişinden hangi grupta olduğu ve kaç bağ yapacağı bulunur. Fazla bağ yapan C atomu merkeze yazılır, H atomları ise C atomuna bağlanır.

Ancak böyle bir yapının olması mümkün değildir. Her iki C atomu da bağ sayısını tamamlayamamıştır ve birer tane elektronları boşta kalmıştır. Bu nedenle boşta kalan elektronlar kendi aralarında bağ yaparak C atomları arasında ikili bağ oluşturur. C atomları merkez atom olduğundan birbirine bağlanıp H atomları eşit şekilde dağıtılırsa aşağıdaki yapının elde edilmesi gerekir.

Ancak böyle bir yapının olması mümkün değildir. Bağ sayısını tamamlayamamış her iki C atomunun ikişer tane elektronu boşta kalmıştır. Bu nedenle boşta kalan elektronlar kendi aralarında bağ yaparak C atomları arasında üçlü bağ oluşturur. Elementlerin periyodik cetveldeki gruplara göre yapabileceği bağ sayısı ve 2. periyot elementlerinin H elementiyle oluşturduğu bileşiklerin Lewis formülleri aşağıda gösterilmiştir (Tablo 2.5).