LEVHA HAREKETLERİ

Karaları meydana getiren ve aynı zamanda okyanusların altında devam eden yer kabuğu bir bütün değildir. Yer kabuğunu meydana getiren parçalara levha ya da plaka denir.

Dünya üzerindeki levhalar:

Avrasya, K.Amerika, G.Amerika, Pasifik, Arap, İran, Anadolu, Afrika, Hindistan -Avustralya, Antartika, Filipin, Nazaka,Karayip ve Kokos’tur.

• Magmada sıcaklık ve basınca bağlı olarak oluşan konveksiyonel akıntılar vardır. Bu akıntılara bağlı olarak levhalar, üzerindeki kıtalarla birlikte magmanın akıcı olan üst kısmında hareket eder.
• Alman meteorolog Alfred Wegener 1915’de kıtaların kayması teorisini ortaya atmıştır. Wegener teorisine göre; kıtalar birinci zamanın ikinci yarısına kadar tek bir parça halinde idi. Bu varsayımsal kıtaya Pangaea adını verdi.
• II. ve III. zamanlarda kıtalar parçalanarak birbirinden uzaklaşmıştır.
• Kıtaların arasındaki boşluklara suların dolmasıyla okyanus ve denizler meydana gelmiştir.

Bu teoriyi destekleyen bulgular

• Güney Amerika’nın doğusu ile Afrika’nın batısının benzer olması,
• Atlas Okynusu’nun her iki tarafında da aynı fosillere rastlanması,
• Atlas Okyanusu’nun her iki tarafındaki karaların jeolojik yapıdan benzer olması
• Wegener’in teorisi geliştirilerek 1950’de levha tektoniği teorisi adıyla yeni bir teori ortaya attı. Bu teoriye göre yer kabuğu levha ya da tabla adı verilen çok büyük parçalar halindedir ve manto üzerinde yüzer haldedir.
• Bu nedenle kimi zaman birbirinden uzaklaşırken, kimi zaman da birbirlerine yaklaşırlar.
• Levhaların birbirinden uzaklaşması sonucu okyanus tabanlarındaki kırıklar genişler ve bazaltik lavlar ortaya çıkar. Bunlar katılaşarak kıtaların kenarlarına eklenir. Bunun sonucunda kıtalar birbirinden uzaklaşır ve okyanus tabanları genişler.
• Okyanus tabanındaki kırık hatlarından çıkan mağma katılaşarak okyanus sırtlarını oluşturur.
• Levhaların hareketi sırasında iki okyanusal levhanın çarpışması sonucunda derin okyanus çukurları ile volkanik ada yayları oluşur. Örnek: Japonya, Filipinler ve Mariana Çukuru.
• İki kıtasal levhanın birbirine doğru yaklaşması sonucunda çarpışma olur.
• Bu çarpışma sonucunda, sıkışma ve kırılma yoluyla kıvrımlı dağ sıraları oluşur. Örneğin, Himalayalar ve Tibet Yaylası iki kıtasal levhanın yakınlaşması sonucu oluşmuştur.
• Ayrıca buralarda depremler ve volkanik etkinlikler de görülür.