DENGE
Bir cisim üzerine etkiyen kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cisim dengededir. Yani cisim eylemsizdir. Bileşke kuvvet sıfır ve cismin ilk hızı var ise cisim sabit hızla hareketini sürdürür, cismin ilk hızı yoksa durmaya devam eder. Dengelenmiş kuvvetler etkisinde olan ve hareket şekli değişmeyen cisimlerin durumuna denge denir.
Üç Kuvvetin Dengesi (Lami Teoremi)
Bir cisim üzerine etkiyen üç kuvvetin bileşkesi sıfır ise bu kuvvetlerin büyüklüklerinin karşılarındaki açıların sinüslerine oranı birbirine eşittir.
İki tür denge vardır:
- Statik denge
- Dinamik denge
Hareketsiz duran cisimlerin dengesine statik denge denir.
Sabit hızla hareket eden (hızının büyüklüğü ve yönü değişmeden doğrusal hareket yapan) cisimlerin dengesine dinamik denge denir.
Denge Şartları
Dengedeki bir cisim;
1. Kuvvet (öteleme) dengesi
2. Tork (dönme) dengesi
şartlarını aynı anda sağlar.
KUVVET (ÖTELEME) DENGESİ
Kuvvet (öteleme) denge şartına göre, dengedeki bir cisim üzerine etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfırdır. Bu özellik aşağıdaki gibi ifade edilir:
Dengedeki bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesinin sıfır olması her üç boyut için de geçerlidir.
Kuvvet Dengesi ile İlgili Bazı Özellikler
Bir cisim kesişen üç kuvvetin etkisinde dengede ise, kuvvetlerden herhangi ikisinin bileşkesi üçüncü kuvvetin tersine (negatifine) eşittir. Yani kuvvetlerden herhangi ikisinin bileşkesi üçüncü kuvvete eşit büyüklükte ve zıt yönlüdür.
Lami Teoremi’ne göre, küçük açının karşısındaki kuvvet büyük, büyük açının karşısındaki kuvvet ise küçüktür.
Eşit büyüklükteki 3 kuvvet arasındaki açı 120o ise, kuvvetlerin bileşkesi sıfırdır. Sadece bu kuvvetlerin etki ettiği bir cisim dengede kalır.
Örnek Soru:
Düzgün, türdeş bir top iple sürtünmesiz duvara şekildeki gibi asılmıştır.
Buna göre;
I. Topun ağırlığı artırılırsa duvarın topa uyguladığı kuvvet de artar.
II. İp uzunluğu ve topun ağırlığı sabit tutularak topun yarı çapı artırılırsa ipteki gerilme kuvveti artar.
III. İpin uzunluğu artırılırsa duvarın topa uyguladığı normal kuvveti azalır.
yargılarından hangileri doğru olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
