Konum

• Satranç tahtasında şaha göre; fil, piyon, kale ve vezirin konumları şekildeki gibidir. Referans noktası şah kabul edilir.
• Bir cismin seçilen referans noktasına göre yönlü uzunluğuna konum denir.
• Konum vektörel büyüklüktür.
• Konum simgesi ile gösterilir.
• Konumun birimi metredir.

Örneğin şekildeki anıtı referans noktası olarak alırsak;
> Likya’nın konumu anıtın 5 m doğusu,
> Bankın konumu anıtın 10 m kuzeyi,
> Tuna’nın konumu anıtın 8 m batısıdır.
> Referans noktasından cisme doğru çizilen vektör konum vektörüdür.

Yer Değiştirme 

Satranç tahtasında vezirin ilk konumu ve rakipteki kaleyi almak için en son bulunduğuyer (4 konumu) görseldeki gibidir.

Vezirin 1 konumundan 4 konumuna çizilen vektör yer değiştirmedi.

» Bir hareketlinin ilk konumdan son konumuna doğru çizilen vektörün uzunluğu yer değiştirmedir.

» Yer değiştirme ile gösterilir. Birimi metredir.

» Yer değiştirme vektörel büyüklüktür.

Fethiye’den, Artvin’e gitmekte olan bir yolcu otobüsünün (1) şeklindeki yörüngeyi takip etmesi gerekir.

Burada (1) ile gösterilen alınan yoldur.

Otobüsün yer değiştirmesi ise, Fethiye ile Artvin arasındaki kuş uçuşu uzaklıktır.

(2) ile gösterilen güzergâh yer değiştirmedir.

Sürat ve Hız

Sürat ve hız günlük yaşamda karşılaştığımız kavramlardır.

Dairesel pist çevresinde koşan iki atletizm yarışmacısından bitiş çizgisine ilk ulaşanın hızının daha fazla olduğu söylenir. Burada atletizm yarışmacısının hızının değil süratinin daha fazla olduğunun belirtilmesi gerekir.

Sürat

Hareketlinin birim zamanda aldığı yol sürattir.

Süratin birimi : metre / Saniye

» Sürat skaler büyüklüktür.

Hız

Aynı konumdan bir tekne ve bir jetski harekete başladığında. Jet ski daha kısa sürede karşı kıyıya ulaştığından hızının daha fazla olduğu söylenmektedir.

Hız hareketlinin birim zamanda yaptığı yer değiştirmedir.

Hızın birimi: metre / saniye

» Hız vektörel büyüklüktür.

Doğrusal yolda aynı yönde hareket eden hareketlilerin sürat ve hızının büyüklükleri birbirine eşittir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1
Bir araç, başlangıç noktasından 20 km doğuya gidiyor, ardından 15 km batıya dönüyor. Araç için yer değiştirme ve alınan yol kaç km’dir?

A) 5 km, 35 km
B) 10 km, 35 km
C) 5 km, 20 km
D) 15 km, 25 km
E) 5 km, 25 km

Çözüm:
Alınan yol, toplam gidilen mesafedir: 20 km + 15 km = 35 km.
Yer değiştirme, başlangıç ile bitiş noktası arasındaki en kısa mesafedir: 20 km – 15 km = 5 km doğu yönünde.
Cevap: A

Soru 2
Bir öğrenci 3 m/s sabit hızla 10 saniye boyunca hareket ediyor. Alınan yol kaç metredir?

A) 10 m
B) 20 m
C) 30 m
D) 60 m
E) 90 m

Çözüm:
Alınan yol = hız × zaman formülüyle hesaplanır.
3 m/s × 10 s = 30 m
Cevap: C

Soru 3
Bir araç 4 m/s hızla 15 m’lik yolu kaç saniyede tamamlar?

A) 2 s
B) 3 s
C) 3,75 s
D) 4 s
E) 5 s

Çözüm:
Zaman = yol ÷ hız formülüyle hesaplanır.
15 m ÷ 4 m/s = 3,75 s
Cevap: C

Soru 4
Bir araç 60 km/h hızla 2 saat boyunca yol alıyor. Bu süre sonunda aldığı yol kaç km olur?

A) 30 km
B) 60 km
C) 90 km
D) 100 km
E) 120 km

Çözüm:
Alınan yol = hız × zaman formülüyle hesaplanır.
60 km/h × 2 h = 120 km
Cevap: E

Soru 5
Bir bisikletçi 10 m/s hızla 40 saniyede kaç metre yol alır?

A) 200 m
B) 300 m
C) 400 m
D) 500 m
E) 600 m

Çözüm:
Alınan yol = hız × zaman formülüyle hesaplanır.
10 m/s × 40 s = 400 m
Cevap: C

Soru 6
Bir araç 20 m/s hızla hareket ettikten sonra 100 metre ileri gidip duruyor. Bu hareket süresi kaç saniyedir?

A) 2 s
B) 4 s
C) 5 s
D) 10 s
E) 15 s

Çözüm:
Zaman = yol ÷ hız formülüyle hesaplanır.
100 m ÷ 20 m/s = 5 s
Cevap: C

Soru 7
Bir koşucu 8 m/s hızla 5 saniye boyunca hareket ederse yer değiştirme miktarı kaç metre olur?

A) 10 m
B) 20 m
C) 30 m
D) 40 m
E) 50 m

Çözüm:
Yer değiştirme = hız × zaman formülüyle bulunur.
8 m/s × 5 s = 40 m
Cevap: D

Soru 8
Bir öğrenci 3 m/s hızla 100 metreyi kaç saniyede tamamlar?

A) 20 s
B) 25 s
C) 30 s
D) 33 s
E) 35 s

Çözüm:
Zaman = yol ÷ hız formülüyle hesaplanır.
100 m ÷ 3 m/s ≈ 33,3 s
Cevap: D