KOMPLEKS OLUŞMA VE AYRIŞMA
KOMPLEKS KİMYASI
Kovalent bağ, ametal atomları arasında elektron ortaklaşması sonucunda oluşur. Ancak bazı kovalent bağlı taneciklerde ortak kullanılan elektronlar tek bir atom tarafından karşılanır.
Ortak kullanılan elektron çiftindeki her iki elektronun da tek bir atomdan geldiği kovalent bağa koordine kovalent bağ denir.
Bu şekilde oluşan bileşiklere koordinasyon bileşiği veya kompleks bileşik denir.
Bileşiğin yapısındaki çok atomlu iyona ise kompleks iyon adı verilir.
Lewis Asit – Baz Tanımları
Lewis’e göre,
Elekron çiftini verebilen kimyasal türlere (atom, molekül, iyon) baz denir.
EIektron çiftini alabilen kimyasal türlere asit denir.
Kompleks taneciklerin merkezinde yer alan diğer yan gruplara koordinasyon bağı ile bağlanan atom ya da iyona Merkez Atom veya Merkez iyon denir.
Kompleks taneciklerde merkez atom veya merkez iyona bağlı olan nötr haldeki molekül ya da anyonlara Ligand adı verilir.
Komplekslerin Kararlılıkları ve Oluşum Sahilleri
Zayıf asit ve zayıf bazların az iyonlaştığını belirtmek için Ka ve Kb, az çözünen katılar için Kçç sabiti kullanılır.
Kompleks taneciklerin kararlılığını belirtmek için de oluşum sabiti (Kol) kullanılır.
Kompleks oluşumunun Çözünürlüğe Etkisi
Kompleks taneciklerin oluşumları denge tepkimesine göre olduğundan, ortama kompleksi oluşturan iyon ya da moleküllerden eklenmesi daha fazla miktarda kompleks tanecik oluşmasını sağlar.
tepkimesinde ortama aşırı miktarda CN– iyonu eklenmesi tepkimeyi ileri yönde hızlandırarak daha fazla [Ag(CN)2]– kompleksinin oluşumunu sağlayacaktır.
Suda az çözünen tuzlar ortak iyon etkisine karşı duyarlıdır. Ortak iyon içeren bir maddeden ortama ilave edilmesi çözünürlüğü azaltır. Ancak [Ag(CN)2]– kompleksinin oluşum tepkimesine bakıldığında ortama CN– iyonlarının eklenmesiyle AgCN katısının çözünürlüğünün arttığı tespit edilebilir.
İnsan Vücudu ve Kompleksler
Kompleks tanecikler insan hayatında çok önemli bir yere sahiptir. İnsan vücudundaki en önemli kompleks tanecik hemoglobindir. Hemoglobin, hem ve globinden oluşur. Oluşum sürecinde Fe2+ iyonu dört tane azot (N) atomu ile koordinasyon bağı oluşturarak birleşir. Beşinci bağını globin proteini ile altıncı bağını ise oksijen gazı ile yapar.
