KIYI TİPLERİ VE OLUŞUM SÜRECİ

BOYUNA KIYILAR

Dağların denize paralel uzandığı yerlerde görülen kıyı tipleridir.

• Kıta sahanlığı dardır.
• Kıyılarda girinti çıkıntı azdır.
• Koy, körfez, doğal liman sayısı azdır.
• Kıyıların gerçek uzunluğu ile kuş uçumu uzaklığı arasındaki fark azdır.
• Falez (yalıyar) fazladır.
• Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım zordur.
• Ulaşım geçitlerle sağlanır.
• Limanların hinterlandı dardır.
• Denizden gelen nemli hava iç kesimlere giremez.
• Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılığı faztadır.

ENİNE KIYILAR

• Dağların denize dik uzandığı yerlerde görülen kıyı tipleridir.
• Kıta sahanlığı geniştir.
• Kıyılarda girinti çıkıntı fazladır.
• Koy, körfez, doğal liman sayısı fazladır.
• Kıyıların gerçek uzunluğu ile kuş uçumu uzaklığı arasındaki fark fazladır.
• Falez (yalıyar) azdır.
• Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım kolaydır.
• Limanların hinterlandı geniştir.
• Denizden gelen nemli hava iç kesimlere girebilir.
• Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılığı azdır.

RİA TİPİ KIYILAR

Çevresine göre yüksekte kalan ve akarsularla derin bir şekilde yarılmış olan bir alanda vadilerin alt kısımlarının sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.

Örneğin, Güneybatı İrlanda, Kuzeybatı İspanya bu kıyılara örnektir.

LİMANLI KIYI TİPİ

Koy ve körfezlerin zamanla kıyı okları ile kapatılarak oluşturulan kıyı tipleridir.

Örneğin; Ukrayna, Odessa Limanı

HALİÇLİ KIYI TİPİ

Gel-git genliğinin yüksek olduğu okyanus kıyılarında görülür. Dalgalar akarsu ağızlarını aşındırıp kıyı durumuna getirir.

Örneğin; Batı Avrupa kıyıları

DALMAÇYA TİPİ KIYILAR

Dağların denize paralel uzandığı kıyılarda deniz seviyesinin yükselmesi ile dağlar arasındaki vadilerin sular altında kalması sonucu oluşan kıyılardır.

Kıyının içinde kalan adalar kıyıya paralel uzanır.

Örneğin; Hırvatistan’ın Adriyatik Denizi kıyıları örnektir.

WATT TİPİ KIYI

Gel-git olayının belirgin olduğu alçak kıyılarda sular çekildiğinde deniz dipleri yüzeye çıkar bu şekildeki kıyılara denir.

Örneğin; Batı Avrupa kıyıları

FİYORT TİPİ KIYILAR

Buzul vadilerinin deniz suları altında kalması ile oluşan kıyılardır. Fiyort kıyılarında girinti çıkıntı fazla olduğu için kıyıların gerçek uzaklığı ile kuş uçumu uzaklığı arası fark fazladır.

Örneğin; Norveç kıyıları

SKYER TİPİ KIYILAR

Buzulların etkisiyle oluşan morenlerin ve hörgüç kayaların sular altında kalmasıyla oluşur.

Örneğin; Şili’nin güney kıyıları, Finlandiya, İsveç kıyıları