Kırsal Yerleşmeler 9.Sınıf Coğrafya
Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin ön planda olduğu yerleşmelerdir. Bu yerleşmelerde genel olarak nüfus azdır ve çoğu kez birkaç yüz kişi ile birkaç bin kişi yaşamaktadır. İnsanların ekonomik etkinliklerini genellikle doğal çevre özellikleri belirler.
Köy Altı Yerleşmeleri
Köy Yerleşmeleri
Kasaba
Dokusuna Göre Kırsal Yerleşmeler
Toplu Yerleşmeler
Köyü oluşturan evlerin birbirine yakın olduğu yerleşme tipidir. Kurak ve yarı kurak bölgelerde yaygındır. Genellikle yağışın ve su kaynaklarının az olduğu yerlerde köy evleri toplu olarak suyun bulunduğu alanlarda kurulur. Türkiye’deki köylerin önemli bir bölümü bu türdendir. Genellikle İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Ege bölgelerinde yaygındır.
Dağınık Yerleşmeler
Köyü oluşturan evlerin birbirinden uzak olduğu yerleşmelerdir. Genellikle;
- Su kaynaklarının ve yağışın fazla olduğu,
- Arazinin engebeli olduğu,
- Tarım alanlarının dar ve parçalı olduğu,
bölgelerin kırsal kesimlerinde görülür. Türkiye’de dağınık kır yerleşmelerine en çok Doğu ve Batı Karadeniz bölümlerinde rastlanır.
Önemli: Yağış miktarının az olduğu kurak ve yarı kurak bölgelerde yerleşmelerin çoğu tatlı su (akarsu, göl ve yer altı suyu) kenarlarında yoğunlaşır. Bu durum insanın suya olan gereksinimin ne kadar çok olduğunu kanıtlamada örnek olarak gösterilebilir.
Gevşek Dokulu Yerleşme
Yerleşme Planına Göre Kırsal Yerleşmeler
Kırsal yerleşmeler, doğal ve beşeri çevre etmenlerine bağlı olarak farklı farklı görünüş biçimleri kazanmışlardır. Evlerin bir yolun etrafında sıralanmasıyla yol boyu yerleşmeleri oluşmuştur.
Ekonomik İşlevine Göre Kırsal Yerleşmeler
Kırsal Yerleşme nedir konu anlatımı 9.sınıf coğrafya
Kırsal yerleşmeler, geçimini genellikle tarım ve hayvancılıktan sağlayan az nüfuslu yerleşim alanlarıdır. Kırsal yerleşmelerde nüfusun az olmasının başlıca nedeni, bu alanlardaki kaynakların ancak belli sayıdaki insanı geçindirebilmesidir. Yerleşme türlerinin yaygınlığı gelişmişliğin bir göstergesidir. Bu nedenle, ekonomisi tarıma dayalı olan az gelişmiş ülkelerde kırsal yerleşmelerin yaygın olduğu söylenebilir. Kırsal yerleşmelerin özellikleri üzerinde, İnsanların kültürel ve ekonomik özellikleri ile doğal çevre koşullarının etkisi vardır.
Örneğin, hayvancılığın yaygın olarak yapıldığı kırsal yerleşmeler geçici özellik gösterir. Çünkü insanlar hayvanlarını otlatmak için sürekli dolaşmak zorundadır. Buna karşılık tarımın hakim olduğu kırsal yerleşmeler, genellikle kalıcı özellik gösterir. Kır yerleşmeleri, köy altı yerleşmesi, köy ve kasaba (belde) olmak üzere üç gruba ayrılabilir.
Köy Altı Yerleşmeleri
Bir köyü oluşturmayacak kadar küçük yerleşim birimleri köy altı yerleşmeleri olarak adlandırılır. Köy altı yerleşmeleri tek ev ile köy arasındaki geçiş tipi olup köye bağlıdır. Köy altı yerleşmelerinin ortaya çıkmasına neden olan başlıca etmenler şunlardır:
Nüfusun artması ile bir veya birkaç ailenin başka bir alana yerleşmesi
Hayvanlar için otlak ve barınak temini ihtiyacı
Bahçe tarımına bağlı olarak evlerin bahçe içerisine veya kenarına yapılması
Aileler arasında toprak bölüşümü nedeniyle meydana gelen ayrılmalar
Devlete ait topraklarda, özellikle orman alanlarına arazi kazanma amacıyla yerleşilmesi
Köy altı yerleşmelerinde sınırlı düzeyde tarım yapılmakla birlikte, hakim uğraş hayvancılıktır. Bu nedenle köy altı yerleşmelerinin büyük bölümü geçicidir. Ağıl, kom, dam, bağ evi, dalyan, yayla, oba ve yazlık site geçici köy altı yerleşmeleridir. Bu yerleşmelerin bazıları zamanla sürekli yerleşmeler haline gelebilir. Mezra, divan, mahalle ve çiftlik sürekli köy altı yerleşmeleridir.
Köy Yerleşmeleri
Ekonomisi büyük oranda tarım ve hayvancılığa dayalı, nüfusu az olan yerleşmelerdir.
Nüfus büyüklükleri ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, Türkiye'de nüfusu 2000 ve altında olan yerleşmeler köy sayılır.
Köyler idari olarak en küçük yönetim birimini oluşturmaktadır.
Genellikle ekonomik olarak tek fonksiyonlu olup, en önemli geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır.
Akarsu, deniz ve göl kıyısında kurulmuş köylerde tarım ve hayvancılığın yanı sıra balıkçılık, ormanlık alanlarda kurulmuş köylerde ormancılık faaliyeti de yapılmaktadır.
Köyler ibadethane, sağlık ocağı, okul, otlak, yayla ve orman gibi ortak malları olan, yakın çevresinde belli bir uzaklığa kadar hizmet sunan yerleşmelerdir.
Kasaba (Belde)
Kasabalar, nüfus açısından köyden büyük kentten küçük olan yerleşmelerdir.
Türkiye'de genellikle nüfusu 2000 ile 10 000 arasında olan yerleşmeler kasaba kabul edilir.
Köy ile kent arasında geçiş özelliği gösteren kasabalar, köylerden farklı olarak tarım dışı bazı fonksiyonlara sahiptir. Ancak bu fonksiyonları kentlerdeki gibi gelişmiş değildir.
Ekonomik etkinlikler yönüyle köye benzemekle birlikte, köylerden farklı olarak bazı el sanatları ve meslekler (demircilik, marangozluk, ayakkabı tamirciliği vs.) gelişmiştir.
Köylere göre daha geniş alana ve daha çeşitli hizmetler sunan kasabalar, çevre köylerin pazarı durumundadır.
Belediye örgütüne sahip olup hizmetlerin önemli bölümünü belediye yürütmektedir.