Bir araya gelen maddeler arasında kimyasal tepkimelerin gerçekleşmesi bazen kendiliğinden olur, bazen de gerekli ortam şartlarına getirilmeleri ile olur. Yani belirli fiziksel hâl, sıcaklık ya da basınç değerlerinin oluşması gerekir. Örneğin, demir (Fe) metali nemli ortamda oksijenle tepkime verir. Ancak mücevher yapımında kullanılan altın (Au) metali oksijenle tepkimeye girmez ve alevden etkilenmez.
2Fe(k) + 3/2O2(g) → Fe2O3(k)
Au(k) + O2(g) → Tepkime vermez.
Bilgi: Maddelerin bulundukları koşullarda tepkimeye girme isteklerine reaktiflik denir. Maddelerin bulundukları koşullarda ya da hiçbir koşullarda tepkimeye girmemesine ise asallık adı verilir.
Maddelerin reaktifliği veya asallığı tepkimeye girdiği maddeye göre değişir. Örneğin, bakır (Cu) metali HCI asidi ile tepkimeye girmezken HNO3 asidi ile tepkime verir.
Cu(k) + HCl(Suda) → Tepkime vermez
Cu(k) + 4HNO3(Suda) → CU(NO3)2(suda) + 2NO2(g) + 2H2O(s)
Reaktiflik sıcaklık ve basınç gibi faktörlerden de etkilenir. Örneğin, Li, K, Ba, Sr, Ca, Na gibi metaller oda sıcaklığındaki su ile tepkimeye girer. Mg ve Zn metalleri ise soğuk suyla tepkimeye girmez. Ancak sıcak su ile tepkime verirler.
Sonuç olarak maddelerin asallığı ve reaktifliği koşullara bağlı olarak değişir. Yani maddelerin bu kimyasal özellikleri görecelidir.
Örnek: I. Altın metalinin paslanmaması
II. SO3 gazının O2 gazı ile tepkime vermemesi
III. Ar gazının elektron alma, verme ya da ortaklaşma eğiliminin olmaması
Yukarıdakilerden hangileri asallık özelliğinden kaynaklanır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Çözüm: Altın metali asitler, bazlar, su ya da oksijen gazı ile tepkime vermez ve paslanmaz. Bu altının asallığından kaynaklanır. I. olay asallıktır.
Bir maddenin başka bir madde ile tepkime vermemesi durumu asallık olarak sınıflandırılır. Bu nedenle SO3 gazının O2 ile tepkime vermemesi ve Ar gazının hiçbir madde ile kimyasal bağ oluşturmaması asallık olarak sınıflandırılır. II ve III. öncüller asallıktır. Cevap E
