Katlı Oranlar Kanunu video 10. sınıf Kimya Adası

KATLI ORANLAR KANUNU (John Dalton-1804)

Karbon yeterince oksijen olmayan ortamda yandığında CO, oksijence zengin ortamda yandığında ise CO2 bileşiğini oluşturur. Karbon ve oksijen elementlerinden oluşan bu iki farklı bileşikte karbon kütleleri eşitken oksijen kütleleri arasındaki oran 1/2ʼdir. Atom sayısı bakımından CO ve CO2 bileşiklerinin formülleri incelendiğinde karbon atom sayılarının eşit, oksijen atomlarının sayıca oranlarının 1/2 olduğu görülür. İki element, birden fazla bileşik oluşturabilir. Oluşan bu bileşiklerde elementlerden birinin miktarı eşitken diğer elementin miktarları arasında tam sayılarla ifade edilen bir oran vardır. Bu oran Katlı Oranlar Kanunu olarak ifade edilir.

Katlı Oranlar Kanunuʼnun Uygulanmadığı Bileşik Çiftleri
1. Farklı tür atomlardan oluşan bileşik çiftleri arasında katlı oran aranmaz.
Örneğin NO ve CO bileşikleri arasında katlı orandan söz edilemez.
2. Basit formülleri aynı olan bileşik çiftleri arasında katlı oran aranmaz.
Örneğin C2H4 ve C3H6 bileşikleri arasında katlı oran yoktur. Çünkü bu iki bileşiğin basit formülleri CH2ʼdir.
3. Bileşik çiftleri ikiden fazla element içeriyorsa bu bileşik çiftleri arasında katlı oran aranmaz.
Örneğin HClO2 ve HClO3 bileşikleri arasında katlı oran yoktur.

Mol Kütlesi Hesaplamaları: 1 mol element atomunun gram cinsinden kütlesine o elementin mol kütlesi denir. Periyodik tabloda element sembollerinin sol üst köşesinde verilen ortalama atom kütleleri o atomların 1 molünün gram cinsinden kütlesini ve bağıl atom kütlesini verir. Bileşiğin formülünde görülen sayılar mol sayıları arasındaki ilişkiyi gösterir. Örneğin 1 mol H2O molekülü 2 mol hidrojen ve 1 mol oksijenden oluşmuştur. 1 mol su elde etmek istendiğinde 2 mol hidrojenle 1 mol oksijenin tepkimeye girmesi gerekir ancak hidrojen ve oksijen mol olarak ölçülemez. Bu nedenle gazların normal şartlarda veya oda koşullarındaki hacminden veya kütlesinden yararlanarak mol sayısı hesaplanabilir.