Katıların Hacmi 9. Sınıf Fizik
Her katı maddenin bir hacmi vardır. Katı madde konulduğu yeri kaplar. Bir bardağa bilyeleri koymaya başladığımızda bardak belli sayıda bilye alacaktır. Katının hacmi olmasaydı sonsuz sayıda bilye alması gerekirdi. Hacim birimi uluslararası birim sisteminde (SI) m3 tür. Litre ise sıkça kullanılan bir hacim birimidir.
1 litre = 1 dm3 = 1000 cm3 tür.
Düzgün geometrik yapıya sahip katı cisimlerin hacimleri matematiksel formüllerle bulunur. Katıların belli bir hacmi ve şekli vardır.
Düzgün geometrik yapıya sahip olmayan katı cisimlerin hacimleri uzunluk ölçen araçlarla bulunamaz. Bu tür cisimlerin hacimleri dereceli kap ya da taşırma kapları ile ölçülür. İçi dolu cisim sıvıya daldırıldığında hacmine eşit hacimde sıvının yerini değiştirir. Cismin hacmi dereceli kapta yükselttiği sıvının, taşma seviyesine kadar dolu taşırma kabında ise taşırdığı sıvının hacmine eşittir.
Sıvı dolu bir kaba atılan cisim boşluklu yapıya sahip ise dereceli kapta yükselen sıvının hacmi cismi oluşturan maddenin hacmine eşittir. Cismin içindeki çubuklara sıvı dolar hacim kaplamaz.
Kumun gerçek hacmi Vgerçek = V2 – V1 dir.
Kumun içindeki havanın hacmi ; Vhava = Vkuru kum – Vgerçek
Eğer suya atılan cisim sıvıda çözünüyorsa sıvı maddenin gerçek hacminden az yükselir. Tuz ve şeker suya atılınca durum bu halde gerçekleşir.
Kütle, Hacim ve Birim Çevirme Hocalara Geldik
Çözümlü Örnek Test Soruları
Konu: Katıların Hacmi
1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi katıların hacmiyle ilgili yanlıştır?
A) Katılar belirli bir hacme sahiptir.
B) Katılar sıkıştırılamaz kabul edilir.
C) Katıların hacmi, sıcaklık değişiminden etkilenmez.
D) Katıların hacmi, uzunluk ölçüleri kullanılarak hesaplanabilir.
Cevap: C
Çözüm: Katıların hacmi sıcaklık değişiminden etkilenebilir. Genleşme veya büzülme olayları, sıcaklık arttığında hacmin artmasına, sıcaklık azaldığında hacmin azalmasına neden olur.
2. Dikdörtgenler prizması şeklindeki bir katının kenar uzunlukları sırasıyla 4 cm, 5 cm ve 10 cm’dir. Bu katının hacmi kaç cm³’tür?
A) 100
B) 150
C) 200
D) 250
Cevap: C
Çözüm: Dikdörtgenler prizmasının hacmi,
V = uzunluk × genişlik × yükseklik
V = 4 × 5 × 10 = 200 cm³
3. Bir kürenin hacmi, yarıçapına (r) bağlı olarak V = (4/3) π r³ formülü ile hesaplanır. Yarıçapı 3 cm olan bir kürenin hacmi yaklaşık kaç cm³’tür? (π ≈ 3 alınacak)
A) 27
B) 36
C) 81
D) 108
Cevap: D
Çözüm: Kürenin hacmi,
V = (4/3) × π × r³
V = (4/3) × 3 × (3³)
V = 4 × 9 = 108 cm³
4. Bir katının hacmi aşağıdaki ölçümlerden hangisiyle doğrudan hesaplanamaz?
A) Kenar uzunlukları
B) Yoğunluk ve kütle
C) Su taşırma yöntemiyle
D) Katının rengi
Cevap: D
Çözüm: Katıların hacmi, kenar uzunlukları kullanılarak veya su taşırma yöntemi gibi dolaylı yöntemlerle hesaplanabilir. Ancak katının rengi, hacmi belirlemek için bir kriter değildir.
5. Bir cisim sıvı dolu dereceli silindire bırakıldığında, sıvı seviyesi 50 cm³’ten 80 cm³’e yükselmiştir. Buna göre, cismin hacmi kaç cm³’tür?
A) 20
B) 30
C) 40
D) 50
Cevap: B
Çözüm: Su seviyesindeki yükselme, cismin hacmini gösterir.
Hacim = Son seviye – İlk seviye
Hacim = 80 – 50 = 30 cm³