Tarihin Tanımı
- Tarih; geçmişte yaşamış insan ve insan topluluklarının meydana getirdikleri olayları, medeniyetleri ve bunların birbirleriyle olan ilişkilerini, etkileşimlerini, yer ve zaman göstererek, belgelere (kaynaklara) dayalı olarak, sebep – sonuç ilişkisi içerisinde objektif (tarafsız) olarak inceleyen, araştıran ve anlatan sosyal bir bilimdir.
- Tarih biliminin temel unsuru insandır. Yaşanan her olayda ya da gelişmede insan faktörü önemli bir yer tutmaktadır. Tabii bireysel olarak tek bir insan olabileceği gibi bir topluluk ya da devleti oluşturan insanlar da olabilir.
- Tarihin belli olmayan bir başlangıcı ve belli olmayan da bir sonu vardır. Akıp giden bir nehir gibidir diyebiliriz. Zamanı geldiğinde insanlar bu nehrin üzerinde bir şekilde yer alır daha sonra bu nehirden ayrılırlar. Burada önemli olan nehirde olduğu zaman diliminde nehirde bırakılan iz ve daha sonraki zamanlara bu izin yansımalarıdır. İşte insanlar bu izleri merak ederek geçmişlerini araştırmaya başlamışlardır. Tarihin araştırılmasında
insandaki merak duygusu en önemli unsurdur. - Tarih, amacı olmayan kuru bir bilgi olarak görülmemelidir. Tarih geçmişi öğrenerek geleceğe yön vermemizi sağlar.
Tarih öğrenmenin faydaları;
- Uygarlıkların meydana gelişini öğrenir ve ortak değerlere sahip çıkarız.
- Vatan ve millet sevgimiz gelişir.
- Milli birlik ve beraberlik duyguları artar
- Geçmişteki olaylardan ders çıkartırız.
- Tarihteki kültürel gelişmeler ve birikimler ileriye dönük bize yardımcı olur, yol gösterir.
Tarihin Konusu
Geçmişte yaşamış insanların yaptıklarını inceleyen bir bilim olan tarihin konusu elbette ki insanların faaliyetlerini ele almaktadır. Tarih geçmişte yaşamış olan insanların siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel vb. faaliyetlerini konu almaktadır. Örneğin göç olgusunu ele alalım; İnsanların bir yerden bir yere göç etmesi tarih bilimini doğrudan ilgilendiren bir konudur. Çevremize baktığımızda birçok hayvanın göç ettiğini görüyoruz, bu husus doğrudan tarih biliminin inceleme alanına girmez ama bu hayvanların göç olayı eğer insanların faaliyetlerini etkiliyor ve insanların içinde yer aldığı başka olayları başlatıyorsa işte o zaman olayı başlatan sebepler içerisinde yer alarak tarih biliminin inceleme alanına girer. Zaman zaman depremler, kuraklıklar, salgın hastalıklar doğrudan tarihin konusu olmadığı halde insanları etkileyerek tarihin akışını etkilediği için tarihin konusuna dahil olabilir. Örneğin; II. Bayezid Döneminde İstanbul’da “küçük kıyamet” denilen bir deprem olmuş halk çok zor durumda kalınca olağanüstü hâl vergisi olan Avarız vergisi toplanılmaya başlanmıştır.
Tarihi Olayların Özellikleri
- Tarihi olaylar öncelikle geçmişte olmalıdır.
- Tarihi olaylar tekrarlanamaz. Tarihi olayların benzeri olabilir ama tekrarlanması mümkün değildir. Örneğin günümüzden 200 yıl önce savaşmış iki devlet tekrar aynı yerde ve aynı nedenlerden dolayı savaşsalar, hatta savaşın ismi de aynı olsa bile iki savaş arasında savaşan komutanlar, askerler, savaş teknikleri ve zaman birbirinden farklıdır, aynısı değildir.
- Tarihi olaylarda deney ve gözlem yoktur. Bu metot daha çok fen bilimlerinde kullanılır. Savaşı, göçü vb. olayları laboratuvar ortamında yeniden yapamayız. Gözlem meselesine gelince, gözlem yapabilmek için görmemiz orada bulunmamız lazımdır. Zaman içerisinde yolculuk yapamayacağımız için gözlem yapmak mümkün değildir.
- Tarihi olayları açıklarken belge ve kaynak olmalıdır. Tarihi olayla ilgili bilgileri belge ve kaynaklardan yararlanarak aktarmalıyız. Doğru bilgi için bu önemli ve gereklidir.
- Tarihi olaylarda mutlaka sebep- sonuç ilişkisi vardır. Bir tarihi olay kendinden önceki olayın sonucu ve kendinden sonraki olayın da sebebidir. Tarihi olaylar arasında bağlantı vardır. Tıpkı bir zincirin halkaları gibi olaylar birbirlerine sebep- sonuç ilişkisi açısından bağlanmıştır.
- Tarihi olaya ait bilgiler yeni belge ve kaynaklar bulundukça değişebilir. Eksik bilgiler tamamlanabileceği gibi bazı bilgiler tamamen değişebilir.
- Tarihi olaylar mutlaka bilinen bir yer ve zaman diliminde geçmelidir. Coğrafi bölgenin ve yaşanılan zamanın mutlaka az ya da çok tarihi olay üzerinde etkisi vardır. Yer ve zaman bilinirse olayın araştırılmasına ve anlaşılmasına faydası olabilir. Ayrıca olayın sebep ve sonuçlarının anlaşılmasında yer ve zamanın önemli birer faktör olduğu bilinmelidir.
- Tarihi olaylara yönelik kesin kanun ve kurallar yoktur. Örneğin belli bir gelişme sonrasında her zaman savaş çıkar, devletler kurulur ya da yıkılır gibi kesin kanılara varmak mümkün değildir.
