9. Sınıf Etkileşimden Maddeye Konu Anlatımı Özeti, Çözümlü Sorular

Moleküller Arası Etkileşimler

Moleküller arasında farklı türlerde etkileşimler vardır. Bu etkileşimler, moleküllerin fiziksel özelliklerini etkileyen önemli kuvvetlerdir:

• Dipol-Dipol Etkileşimi: Polar moleküller arasında meydana gelir. Pozitif ve negatif kutupların birbirini çekmesiyle oluşur.
• İyon-Dipol Etkileşimi: İyonlar ve polar moleküller arasında oluşan bir çekim kuvvetidir. Örneğin, Na⁺ iyonlarının su moleküllerindeki oksijen atomlarıyla etkileşimi.
• London Kuvveti: Apolar moleküller arasında anlık dipoller sonucu oluşan zayıf çekim kuvvetidir. Genellikle gazlarda görülür.
• İyon-İndüklenmiş Dipol Etkileşimi: Bir iyonun, bir apolar molekülde geçici dipol oluşturmasına neden olur.
• Dipol-İndüklenmiş Dipol Etkileşimi: Polar bir molekülün, apolar bir molekülde geçici dipol oluşturmasına neden olan etkileşimdir.
• Hidrojen Bağı: Hidrojen atomunun, yüksek elektronegatifliğe sahip bir atomla (O, N, F) bağ yaparak başka bir molekülle etkileşime girmesiyle oluşan kuvvetli bir etkileşimdir.

Katılar ve Özellikleri

Katıların yapıları, moleküller arasındaki etkileşimlere göre düzenlenir.

• Amorf Katılar: Düzensiz yapıya sahip katılardır. Belirli bir erime noktaları yoktur, cam ve plastik gibi maddeler amorf katılara örnektir.
• Kristal Katılar: Düzenli ve tekrarlayan bir yapıya sahip katılardır. Tuz ve elmas gibi maddeler kristal katılara örnektir.

Sıvılar ve Özellikleri

Sıvıların özellikleri, moleküller arasındaki etkileşimlerin kuvvetine bağlı olarak değişir.

• Buharlaşma ve Denge Buhar Basıncı: Sıvı moleküllerinin yüzeyden ayrılarak gaz fazına geçmesi buharlaşma olarak adlandırılır. Denge buhar basıncı, buharlaşan moleküllerin geri dönmesiyle oluşan denge durumudur.
• Kaynama Sıcaklığı: Sıvının buhar basıncı, dış basınca eşit olduğunda sıvı kaynamaya başlar. Kaynama sıcaklığı sıvının türüne ve dış basınca bağlıdır.
• Viskozite: Bir sıvının akışa karşı gösterdiği dirençtir. Moleküller arası kuvvetler ne kadar güçlü olursa, viskozite o kadar yüksek olur.
• Adezyon ve Kohezyon Kuvvetleri: Adezyon kuvveti farklı maddeler arasındaki çekim kuvveti, kohezyon kuvveti ise aynı maddeler arasındaki çekim kuvvetidir.
• Sıvıların Yüzey Gerilimini Etkileyen Faktörler: Moleküller arasındaki çekim kuvvetleri yüzey gerilimini belirler. Sıvının yüzeyindeki moleküller, iç kısımdakilere göre daha fazla çekim kuvvetine maruz kalır.