Coğrafya konu anlatımı ders notu Örnekler Sorular

İnsan ve doğa sürekli etkileşim halindedir. İnsanların ve diğer canlıların yaşamlarını sürdürdükleri, karşılıklı etkileşim içinde bulundukları ortama doğal çevre denir.

DÜNYANIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ

• Aynı mesafede aynı meridyen üzerinde doğuya ya da batıya gidildiğinde kutuplara yakın olan yerde daha çok meridyen geçilir.
• KYK’da kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esenler arttırır.
• GYK’da kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı arttırır, güneyden esenler düşürür.
• Kutup yıldızının görünüm açısı kuzey kutbuna doğru büyür.

Dünya’nın Günlük Hareketi ve Sonuçları

• Dünya, kendi ekseni çevresindeki bir turunu batıdan doğuya doğru 24 saatte tamamlar. Buna bir gün adı verilir. Bu dönüş hızı ekvatorda saatte 1.670 km’dir. Kutup noktalarında bu hız sıfırdır.
• Gece-gündüz birbirini takip eder.
• Yerel saat farkları oluşur.
• Güneşin ufuk düzlemi üzerindeki yükseltisi gün içinde değişir.
• Gün içinde güneş ışınlarının geliş açısı değişir.
• Gün içinde sıcaklık değişir.
• Gün içinde gölge boyu değişir.
• Günlük sıcaklık farkı oluşur.
• Gün içinde tutulma oranı değişir.
• Kayaçlarda fiziksel (mekanik çözülme) görülür.

Aydınlanma Çizgisi

• Dünyanın şekline bağlı olarak dünyanın güneşi gören yarısı aydınlık, diğer yarısı karanlıktır. Dünyayı gece ve gündüz diye ayıran sınıra aydınlanma çizgisi denir.
• Aydınlanma çizgisi sürekli ekvatorun ortasından geçer.
• Aydınlanma çizgisi kutup daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirir.
• Aydınlanma çizgisi 21 Mart ve 23 Eylülde kutup noktalarından, 21 Haziran ve 21 Aralıkda kutup dairelerinden teğet geçer.

Klimatoloji

• İklim bölgelerini ve karakterlerini inceleyen bilim dalına klimatoloji denir.
• Klimatoloji hava durumunu değil, iklimi inceler. Fakat meteroloji verilerinden faydalanır.

Meteoroloji

• Hava durumunu inceleyen ve gözleyen bilim dalına meteoroloji denir.
• Türkiyede gözlem çalışmaları Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünce yürütülür.
• Gözlem merkezlerine rasathane denir. Rasathanelerde her gün saat 07:00 – 14:00 ve 21 :00’da sıcaklık, basınç, bulutluluk, nem, yağış ve rüzgar ile ilgili ölçümler yapılır. Yapılan ölçümlerin sonuçları veriler olarak kaydedilir.
• Veriler ile uydulardan alınan hava fotoğrafları birlikte değerlendirilerek günlük hava durumu oluşturulur.

Bitki örtüsü: Bitkilerin büyük bir kısmında su bulunduğu için gür bitki örtüsü ile kaplı alanlar sıcaklık yönünden denizlere benzer özellik taşır. Bitki örtüsü gündüz güneş ışınlarının tamamının yeryüzüne ulaşmasını engeller. Gece ise yerden ışıyan sıcaklığın bir bölümünü tutarak fazla soğumasını engeller. Yani; yıllık ve günlük sıcaklık farkı bitki örtüsünün gür olduğu yerlerde azdır.