Dalgalar, enerjinin bir noktadan diğerine madde taneciklerinin yer değiştirmesi olmadan aktarılmasıdır. Dalgalar iki ana türe ayrılır: mekanik dalgalar ve elektromanyetik dalgalar. Mekanik dalgalar, titreşim kaynağından yayılırken maddesel bir ortama ihtiyaç duyar ve su dalgaları, ses dalgaları gibi örnekleri vardır. Elektromanyetik dalgalar ise boşlukta yayılabilir ve ışık, radyo dalgaları gibi çeşitleri bulunur. Dalgaların genliği, frekansı ve dalga boyu gibi özellikleri, dalgaların taşıdığı enerjiyi ve yayılma özelliklerini belirler. Bu kavramlar, doğadaki birçok fiziksel olayın anlaşılmasında temel rol oynar.

10. Sınıf Dalgalar Konu Anlatımları

Dalgalar

Yay Dalgası

Su Dalgası

Ses Dalgası

Deprem Dalgası

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Bir deniz yüzeyinde oluşan dalgalar, suyun bir noktadan diğerine taşınmadan enerji iletmesini sağlar. Bu dalgalar, aşağıdaki dalga türlerinden hangisine örnektir?
A) Elektromanyetik dalgalar
B) Mekanik dalgalar
C) Boyuna dalgalar
D) Yüzey dalgaları

Çözüm:
Deniz yüzeyindeki dalgalar, bir maddesel ortam olan su içinde yayılan mekanik dalgalardır. Doğru cevap: B

Soru 2:
Ses dalgaları, havada yayılırken tanecikler ileri-geri hareket eder. Bu dalgaların yayılma yönüne paralel olarak hareket eden dalga türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enine dalgalar
B) Elektromanyetik dalgalar
C) Boyuna dalgalar
D) Sabit dalgalar

Çözüm:
Ses dalgaları, yayılma yönüne paralel hareket eden boyuna dalgalardır. Doğru cevap: C

Soru 3:
Elektromanyetik dalgalar, boşlukta da yayılabilir. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi elektromanyetik dalgalar arasında yer alır?
A) Su dalgaları
B) Ses dalgaları
C) Radyo dalgaları
D) Deprem dalgaları

Çözüm:
Radyo dalgaları, boşlukta yayılabilen elektromanyetik dalgalardandır. Doğru cevap: C

Soru 4:
Bir dalganın frekansı arttıkça, enerjisi de artar. Bu durum, aşağıdaki dalga özelliklerinden hangisinin azalmasına neden olur?
A) Dalga hızı
B) Dalga boyu
C) Genlik
D) Periyot

Çözüm:
Frekans arttığında dalga boyu kısalır, çünkü hız sabitken frekans ve dalga boyu ters orantılıdır. Doğru cevap: B

Soru 5:
Işık dalgaları, yayılmak için maddesel bir ortama ihtiyaç duymaz ve boşlukta da ilerleyebilir. Bu durum ışığın hangi dalga türüne ait olduğunu gösterir?
A) Mekanik dalga
B) Boyuna dalga
C) Enine dalga
D) Elektromanyetik dalga

Çözüm:
Işık dalgaları, elektromanyetik dalgalar olup maddesel bir ortama ihtiyaç duymadan boşlukta yayılabilir. Doğru cevap: D

Soru 6:
Bir dalganın iki tepe noktası arasındaki mesafe dalga boyunu verir. Dalga boyu, aşağıdaki özelliklerden hangisi ile doğrudan ilişkilidir?
A) Frekans
B) Dalga genliği
C) Dalga periyodu
D) Dalganın yönü

Çözüm:
Dalga boyu, dalga periyoduyla ilişkilidir; periyot arttıkça dalga boyu da artar. Doğru cevap: C

Soru 7:
Su dalgalarının genliği arttığında hangi özellikte bir değişiklik gözlemlenir?
A) Dalga hızı artar
B) Dalganın taşıdığı enerji artar
C) Dalga boyu kısalır
D) Frekans azalır

Çözüm:
Bir dalganın genliği arttıkça taşıdığı enerji de artar. Doğru cevap: B

Soru 8:
Bir kaynaktan yayılan dalgaların frekansı artırılırsa dalga boyunda nasıl bir değişiklik olur?
A) Artar
B) Azalır
C) Sabit kalır
D) Önemsizdir

Çözüm:
Dalga hızı sabit olduğunda, frekans arttıkça dalga boyu azalır. Doğru cevap: B