• Uygur Devleti’nin yıkılması sonrasında Yağma, Çiğil, Karluk gibi Türk boylarının birleşmesiyle Batı Türkistan’da Bilge Kül Kadir Han tarafından kurulan Karahanlılar, bünyesindeki Karluk Türklerinin etkisiyle Satuk Buğra Han Döneminde İslamiyet’i kabul etmişlerdir.
• Böylece Karahanlılar Orta Asya’da İslamiyet’i kabul eden ilk Türk-İslam devleti olma özelliğine sahip olmuşlardır.

Uyarı: İslamiyeti kabul ettikten sonra Satuk Buğra Han’ın ismi Abdülkerim olmuş­ tur.

Uyarı: Karahanlı Devleti’nin merkezi yönetiminin başında Yuğruş adı verilen vezirler vardır.

• Karahanlılar, İlk Türk-İslam devleti olmasından dolayı Türk ve İslam kültürünün temelini atmışlar ayrıca ilk Türk-İslam eserlerini de vermişlerdir.

Bunlar;

1. Kutadgu Bilig → Yusuf Has Hacib
2. Divan-ı Lügat-ı Türk → Kaşgarlı Mahmut
3. Atabet-ül Hakayık → Edip Ahmet Yükneki
4. Divan-ı Hikmet → Hoca Ahmet Yesevi

Uyarı: Karahanlılar ilk Türk-İslam eserleri dışında Satuk Buğra Han Destanını da ortaya koymuşlardır.

• Karahanlılar, İslamiyet’i kabul etmelerine rağ­ men İslamiyet’i Araplaşma şeklinde algılamamış gerek kurucuları gerekse kurulduğu coğrafyadaki halkın Türk olmasından dolayı milli kimliklerini korumuşlardır.

Karahanlıların eski geleneklerini koruduklarının göstergeleri olarak;

• Orta Asya Türk devletlerinin veraset sistemini devam ettirmeleri (Kut İnancı – Boylar Federasyonu – İkili teşkilatı)
• Hükümdarlarının Han, Kağan, Hakan unvanlarını kullanmaları
• Uygur alfabesini kullanmaları
• Askeri anlamda Asya Hun Devleti hükümdarı Mete Han’ın kurduğu onluk sistemi kullanmaları
• Orta Asya’daki Türk devletleri gibi Toy şenlikleri yapmaları
• Resmi dil olarak Türkçeyi kullanmaları sayılabilir.

Karahanlıların İslamiyet’le birlikte değişen yönleri ise;

• Cihad düşüncesiyle hareket ederek İslamiyet’i yaymak için mücadele etmeleri
• Şer-i hukuk sistemini uygulayarak kadı ataması yapmaları

Uyarı: Karahanlıların İslamla birlikte hukuki yapıları değişmiştir. Bu yüzden bu hukuk kurallarının laik olduğu söylenemez.

• Başa geçen hakanların halifenin onayını almaları (menşur) sayılabilir.

Uyarı: Karahanlı hakanlarının amaçları halifenin dünyevi saygınlığından yararlanarak halk üzerindeki etkinliklerini artırmaktır.

Bunların dışında Karahanlılar;

• Gaznelilerle işbirliği yaparak Samanoğulları’nın varlığına son vermişlerdir.
• İpek Yolu için mücadele etmişler ticareti geliştirmek amacıyla Ribat adı verilen kervansaraylar kurmuşlardır. (Türklerde kervansaray kuran ilk Türk devletidir.)
• Devletin memur ihtiyacını karşılamak, bilimsel ve kültürel faaliyetleri canlandırmak amacıyla medrese açmışlardır. (Türklerde medrese açan ilk Türk devletidir.)
• Yoksul öğrencileri topluma kazandırmak amacıyla burslu eğitim uygulamasını başlatmışlardır. (Türklerde burs uygulamasını başlatan ilk Türk devletidir.)
• Devlet bünyesinde bimarhane adı verilen hastaneleri kurmuşlardır.
• Türk tarihinde düzenli işleyen ilk posta teşkilatını kurmuşlardır.

Uyarı: Karahanlılarda burs sistemi uygulaması ve halkın sağlık ihtiyaçlarının dikkate alınması sosyal devlet anlayışının göstergesidir.

Karahanlı Devletinin Yıkılışı

• En parlak dönemini Yusuf Kadir Han zamanında yaşayan Karahanlılar, Yusuf Kadir Han’ın ölümü sonrasında iç karışıklıktan dolayı 1042 yılında doğu ve batı olarak ikiye ayrılmıştır.
• Devletin doğusunu 1211 yılında Karahitaylılar yıkmış batısını ise 1212 yılında Harzemşahların yıkmasıyla Karahanlılar tarih sahnesinden silinmiştir.