• İngiltere, Gizli Antlaşmalarla İtalya’ya bırakılan İzmir ve çevresinin, Rum nüfus çoğunluğu iddialarına dayalı sahte belgelerle diğer İtilaf devletlerini de ikna ederek İtalya’nın Akdeniz’de güçlenmesini engellemek için İzmir’in Yunanlıların işgaline ortam hazırlamıştır.
• İzmir’de, “Türklerin Rumları katletmekte olduğu” propagandası sonucu Paris Barış Konferansı’nda İzmir’in işgal izni çıkmış ve karar Osmanlı’ya bildirilerek “herhangi bir direnişe geçilmemesi” konusunda baskıcı tutum sergilemişlerdir.
• 15 Mayıs 1919’da, İzmir’e Yunanlılar ABD, Fransa, İngiltere ve İtalyan donanmaları gözetiminde asker çıkarmışlardır. İlk iki günde iki binden fazla Türk şehit edilmiştir. Bu durum Türk milletinin tepkisine neden olmuş; İstanbul’da iki yüz bin kişinin katıldığı Sultanahmet mitingi, kırk bin kişinin katıldığı Üsküdar ve Kadıköy mitingleri ile tepkiler artmıştır.

Sultanahmet Mitingleri, 23 Mayıs 1919, 30 Mayıs 1919, 10 Ekim 1919, 13 Ocak 1920 tarihlerinde dört kez yapıldı. Her birine yaklaşık 150-200 bin kişinin katıldığı mitinglerde; Mehmet Emin Yurdakul, Halide Edip Adıvar, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Rıza Nur, Selim Sırrı Tarcan, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Fahreddin Hayri Bey, Kemal Mithad, Şükûfe Nihal Başar, Madam Jeannine isimli bir Fransız gibi birçok tanınan kişi katıldı ve işgallere karşı kati halk direnişini savunan konuşmalar yaptı. Trakya-Paşaeli Müdafaa Heyeti Osmaniyesi’nin bildirileri okundu. İtilaf devletleri temsilcilerine muhtıralar verildi. Asıl önemlisi yurt çapında milli bilinç ve Kuvayimilliye hareketi uyanıp, örgütlenmeye vesile oldu. Mitinglerin yankıları Anadolu’da camilerde yapılan hutbelere kadar vardı.

• İzmir’in Yunanlılarla işgal ve ilhak girişimine karşı bölgesel direniş unsurları ve gönüllü birlikler olarak “Kuvayımilliye Hareketi” doğmuş, askeri disiplinden yoksun bu birlikler Mayıs 1919’dan Kasım 1920’ye kadar Yunan işgalinin ilerleyişini yavaşlatmış, Türk milletinin Kurtuluş Savaşı’na katılımını ve ulusal bilincin güçlenmesini artırmıştır.

Amiral Bristol Raporu ve Bazı Maddeleri

Türk milli mücadelesinin haklı olduğunu kabul eden ve destekleyen ilk milletler arası resmi belgedir.

9- Yunanlıların askeri, siyasi ve dini temsilcileri halkı yatıştırmak için hiçbir şey yapmamışlardır. Karaya çıkarılan kuvvetleri takdis için Metropolitin yaptığı takdis töreni, çok üzücü bir etki yapmıştı. Askerler geçerken Hristiyan halkın aldığı hakaret şekli, Müslümanların heyecanını kışkırtarak, duygularını inciterek direnmeye zorlayacak şekilde idi.

13- İçinde subaylar, hatta vali bile olan esir kafileleri, Konak’tan Paris vapurunun tutuklu yerine götürülürken Hristiyan Rum halkı ile bazı Yunan erlerinin saldırıları ile karşılaşmışlardı. Bunların eşya ve elbiseleri alınıp elleri yukarı kaldırtılarak “Yaşasın Venizelos!” diye bağırmaya zorlanmışlardı. Elverişsiz havada yürüyen tutsaklardan bazılarının bayıldığı görülmüştür. Bir kısmı ise dizinde sürünerek yol almaya çalışmışlardır.

14- Mayısın on beşinci gününü izleyen günler içinde Yunan askeri makamlarının tutukladığı 2500 kişi arasında 14 yaşından aşağı çok çocuk da bulunuyordu. Bazı okulların öğrencileri ile öğretmenleri, Paris vapurunda hapsedilerek günlerce sefalet içinde kaldılar ve sağlıksız şartlar içinde yaşadılar.

15- Mayısın on dördüncü ve on beşinci günleri içinde, Müslümanların kendilerine ve evlerine karşı pek çok saldırılar olmuştur. Fesleri başlarından alınarak yırtılan Türklerin sayısı pek çoktur. Kadınlara tecavüz edildiği gibi, birkaç öldürme olayı da olmuştur.

16- Yapanların çoğu Rumlardır. Yunan askerlerinin de bu gibi tecavüzlere ve mallara el koyma işlerine ortak oldukları da gerçekleşmiş olup, askeri makamlar çok sonradan bunlara karşı ciddi tedbirler almak zorunda kalmışlardır.

17- Civar köylerin Rum halkı, İzmir’e Yunan askerlerinin çıktığını haber alır almaz Türk evlerini soymaya, çiftlik hayvanlarına el koymaya başladıkları gibi bu Rum köylülerinden bazıları da birkaç Müslüman’ı öldürmüşlerdir.

Bilgi: Amiral Bristol Raporu ile; İzmir’in işgalinden sonra Yunanistan’ın bu bölgedeki işgallerinin haksız olduğu anlaşılmıştır. Çünkü buralarda Türk nüfusunun çoğunluk olduğu bildirilmiştir.

İzmir’in İşgalinin Etkileri

• İzmir’in işgali, bütün yurtta büyük bir heyecan uyandırmış ve mitinglerle protesto edilmiştir.
• Yunanlıların İzmir’i işgali, ulusal bilincin uyanmasını hızlandırmıştır.
• Bu işgaller üzerine Anadolu’nun birçok yerinde İtilaf devletlerine karşı protesto ve mitingler yapılmıştır.
• Direniş hareketleri başlamış ve milli boyuta ulaşmıştır.
• Kuvayimilliye’nin kurulmasına ve silahlı direnişlerine neden olmuştur.

Düşünelim: 17 Mayıs 1919’da Fransa Konsolosunun, Fransız Hükümeti’ne “Eğer Fransa, Yunanlıların iki günde İzmir’de yaptıklarının yüzde birini yapacaklarını tahmin etseydi bu işgale asla izin vermezdi” sözleri, Yunan işgali ve ilhak girişiminin vehametini ortaya koymak açısından önemlidir.