9. Sınıf İyonik Bileşiklerin Adlandırılması konu anlatımı, kısaca özet bilgi

İyonik bileşikler, bir metal ile bir ametal atomunun elektron alışverişi sonucu oluşur. Metal atomu elektron vererek pozitif yüklü iyon (katyon), ametal atomu ise elektron alarak negatif yüklü iyon (anyon) haline gelir. Bu zıt yüklü iyonlar arasında elektrostatik çekim kuvveti oluşur ve böylece iyonik bileşikler meydana gelir. İyonik bileşiklerin doğru bir şekilde adlandırılması ve yazılması, kimyada önemli bir yer tutar ve bileşiğin kimyasal yapısının doğru bir şekilde ifade edilmesine olanak tanır.

İyonik Bağlı Bileşiklerin Adlandırılması

İyonik bağlı bileşikler, metal ile ametal arasında elektron alışverişiyle oluşurken kovalent bağ, ametal atomları arasında elektronların ortaklaşa kullanılmasıyla oluşur. İyonik bileşikleri adlandırabilmek için çok kullanılan elementler ve değerliklerinin bilinmesi gerekir.

Değişken değerlik alan elementlerin değerliği parantez içine Romen rakamıyla yazılır.

Flor sadece —1 yüklü olabilir. Diğer ametaller bileşiklerinde (—) değerlik dışında (+) değerlik de alabilir. Örneğin CI, —1, +1, +3, +5, +7
yükseltgenme basamaklarına sahip olabilir.

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:
Aşağıdaki iyonik bileşiklerden hangisinin adı doğrudur?
A) NaCl → Sodyum florür
B) CaO → Kalsiyum oksit
C) K₂S → Potasyum nitrit
D) MgF₂ → Magnezyum oksit

Çözüm:
NaCl, sodyum klorür, CaO kalsiyum oksit, K₂S potasyum sülfür, MgF₂ ise magnezyum florür olarak adlandırılır.
Sonuç: B) CaO → Kalsiyum oksit

Soru 2:
MgCl₂ bileşiği nasıl adlandırılır?
A) Magnezyum klorür
B) Magnezyum diklorit
C) Magnezyum triklorit
D) Magnezyum sülfür

Çözüm:
MgCl₂ bileşiği, bir magnezyum atomu ile iki klor atomundan oluşur ve magnezyum klorür olarak adlandırılır.
Sonuç: A) Magnezyum klorür

Soru 3:
Al₂O₃ bileşiğinin adı nedir?
A) Alüminyum oksit
B) Alüminyum hidroksit
C) Alüminyum dioksit
D) Alüminyum sülfür

Çözüm:
Al₂O₃, iki alüminyum atomu ve üç oksijen atomundan oluşan bir bileşiktir. Bu bileşik alüminyum oksit olarak adlandırılır.
Sonuç: A) Alüminyum oksit

Soru 4:
Na₂SO₄ bileşiği hangi isimle adlandırılır?
A) Sodyum sülfat
B) Sodyum sülfür
C) Sodyum nitrür
D) Sodyum klorat

Çözüm:
Na₂SO₄ bileşiği, iki sodyum iyonu ve bir sülfat iyonundan oluşur ve sodyum sülfat olarak adlandırılır.
Sonuç: A) Sodyum sülfat

Soru 5:
Ba(NO₃)₂ bileşiğinin adı nedir?
A) Baryum nitrit
B) Baryum nitrat
C) Baryum sülfat
D) Baryum klorür

Çözüm:
Ba(NO₃)₂ bileşiği, bir baryum iyonu ile iki nitrat iyonundan oluşur ve baryum nitrat olarak adlandırılır.
Sonuç: B) Baryum nitrat

Özet:

İyonik Bileşiklerin Adlandırılması

İyonik bileşiklerin adlandırılmasında temel kurallar şunlardır:

Katyonun Adı: İlk önce pozitif yüklü iyon olan katyonun adı yazılır. Bu, genellikle bir metal elementin adıdır. Örneğin, Na⁺ için “sodyum” ve Ca²⁺ için “kalsiyum” kullanılır.
Anyonun Adı: Katyonun ardından, negatif yüklü iyon olan anyonun adı gelir. Ametaller genellikle “-ür,” “-ürid” gibi ekler alır. Örneğin, Cl⁻ için “klorür” ve O²⁻ için “oksit” kullanılır.
Birden Fazla Yüklü Katyonlar: Eğer katyon birden fazla yüke sahipse, katyonun yükü parantez içinde Romen rakamlarıyla belirtilir. Örneğin, Fe²⁺ (demir II) ve Fe³⁺ (demir III).

Örnekler:

NaCl: Sodyum klorür
CaO: Kalsiyum oksit
FeCl₂: Demir (II) klorür
FeCl₃: Demir (III) klorür

İyonik Bileşiklerin Yazılması

İyonik bileşiklerin kimyasal formüllerini yazarken, iyonların yük dengesi dikkate alınır. Katyon ve anyonların yükleri birbirini nötrleyecek şekilde düzenlenir.