İslam’da Bilginin Kaynakları

1. Akıl

Akıl, insanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özelliktir. Akıl, sayesinde insan yaşadığı dünyanın nimetlerinden en üst seviyede yararlanır ve diğer canlılardan dilediğini yönlendirir ve kullanır. İnsan, aklıyla olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi kurabilir, iyiyi kötüden ayırt edebilir. Duyu organları bu konuda aklın en büyük yardımcılarıdır.

Aklın elde ettiği tecrübeler insana yeni bilgiler kazandırır, ufuklar açar. Bilim de aklın bir ürünüdür. Kur’an-ı Kerim’de de aklı kullanma tavsiye edilerek varlıklar ile olaylar üzerinde düşünülmesi ve araştırılması istenmiştir. Allah’ın gönderdiği vahyi anlamak için de akla ihtiyaç vardır. Bu nedenle Yüce Allah, akıl sağlığı yerinde olmayanı dini emirlerden sorumlu tutmaz.

2. Vahiy

Vahiy: Gizli konuşmak, emretmek, ilham etmek, anlamlarına gelir. Allah’ın emirlerinin Cebrail meleği aracılığıyla peygamberlere indirilmesine denir.

İnsanlık tarihi boyunca Yüce Allah insanları bilgilendirmek için peygamberler ve vahiyler göndermiştir. Vahyin kaynağı sadece Allah’tır. Gönderdiği vahyin muhatabı ise insandır. Allah’ın gönderdiği son vahiy Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an, İslam dininin temel kaynağıdır. Kur’an-ı Kerim; Allah’ın varlığı, birliği, peygamberlerin gönderiliş amaçları, onların hayatları, ölümden sonraki ahiret hayatı, melekler, cin gibi soyut varlıklar vb. konularda bilgiler verir. Ayrıca Kur’an, evrenin yaratılışı, insanın yaratılış amacı, insanların mutlu, huzurlu yaşamalarının yöntemi, ibadetler, ahlaki değerler konularında da bilgiler verir.

3. Duyular

İnsana hayatını sürdürebilmesi konusunda en çok yardımcı olan yetenekleri, duyu organlarıdır. Beş duyu organı olan görme, işitme, tat alma, dokunma ve koklama insanın adeta her şeyidir. İnsanın duyularıyla yaptığı gözlemler onu yeni bilgilere ve sonuçlara ulaştırır. Duyu organlarını kullanarak elde ettiği bilgileri aklıyla analiz ederek yeni bilgi ve hükümlere dönüştürür. Bu nedenle yapmış olduğu bütün davranışlardan sorumlu tutulur.

“Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi ondan sorumludur.” (İsra suresi, 36)