ISLAHAT FERMANI (1856)

Kırım Savaşı sonunda toplanan Paris Konferansı’nda Avrupalı devletlerin desteğini almak ve Batılı devletlerin, azınlık haklarını bahane ederek Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışmasını engellemek amacıyla yayınlanmıştır. Fransa’nın görüşleri doğrultusunda hazırlanan ferman, Paris Antlaşması metnine de eklenmiştir.

Islahat Fermanı’nın maddeleri

• Gayrimüslimleri küçük düşürücü sözler sarf edilmeyecek
• Gayrimüslimler de özel mülkiyet hakkına sahip olacak
• Gayrimüsliler için bedelli askerlik uygulaması getirilecek
• Memur atamalarında din ve mezhep ayrımı yapılmayacak
• Mahkemelerde herkes kutsal saydığı değerler üzerine yemin edebilecek
• Gayrimüslimler, kendi işlerini görebilecek kurulları seçebilecek, azınlıklar da il genel meclislerine üye olabilecek
• Azınlıklar da özel hastane, okul, banka ve şirket kurabilecek

Fermanın Önemi

Tanzimat döneminin ikinci aşaması olan Islahat Fermanı, Tanzimat Fermanı’nın tamamlayıcı bir belgesidir. Müslümanlar ile gayrimüslimleri eşit duruma getirmek için yayınlanan Islahat Fermanı ile azınlıklara yeni haklar verildiği için Müslüman halkın tepkisine neden olmuştur. Avrupalı devletlerin baskısı ile yayınlanan Islahat Fermanı, azınlıkları memnun etmediği gibi Batılı devletlerin Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışmasına da engel olamamıştır.

ABDÜLAZİZ DÖNEMİ YENİLİKLERİ

• Galatasaray Sultanisi açıldı (1863).
• Şüra-yı Devlet adıyla Danıştay kuruldu (10 Mayıs 1868).
• Darü’l Fünun (İstanbul Üniversitesi) açıldı (31 Aralık 1863)
• Darüşşafaka Lisesi açıldı.
• Ahmet Cevdet Paşa tarafından Mecelle adlı Medeni Kanun kitabı hazırlanmaya başlandı.

Örnek: Tanzimat’tan sonra birçok alanda yeni kurumlar kurulmuş, eskilerine dokunulmamış ancak bunlar işlevsiz hale getirilmiştir.

Bu tutumun;

I. Medrese mezunlarının iş olanaklarının daralması
II. Modern eğitimin yaygınlaşması
III. Modern yargılama usullerinin uygulandığı mahkemelerin sayıca artması

durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?

A) Yalnız I    B) Yalnız II     C) Yalnız III     D) I ve II     E) I, II ve III

çözüm: Tanzimat döneminde Batı örnek alınarak bir çok alanda yenilikler yapılmıştır. Tanzimat’tan sonra modern eğitim yaygınlaşmış haliyle medrese mezunlarının iş olanakları daralmış, hukuk alanındaki yenileşme çalışmaları doğrultusunda modern yargılama usullerinin uygulandığı mahkemelerinin sayısında artış olmuştur. Doğru cevap (E) seçeneğidir.