Destek ve Hareket Sistemi – İskelet Sistemi Rahatsızlıkları video 11. sınıf Hocalara Geldik
Ağır ve zorlayıcı fiziksel hareketler ve kazalar, kemiklerde ve eklemlerde birtakım bozulmalara sebep olabilir. Bu rahatsızlıklara kırık, çıkık, burkulma, menisküs ve eklem rahatsızlıkları örnek verilebilir.
Kırık: Çarpma, düşme, vurma gibi darbeler sonucu kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırılan kemiğin bulunduğu bölgede şişme, ağrı oluşur. Yaşlanma, kemik yoğunluğunun azalması gibi durumlar kemiklerin kırılganlığını artırır.
Çıkık: Oynar eklemlerin zorlanması sonucu kemiğin eklem yerinden ayrılmasıdır. Düşme ve kontrol dışı hareketler çıkığa sebep olabilir. Çıkık olan bölgede hareket yeteneği azalır. Şişme ve ağrı oluşur. Çıkık; bilek, diz, omuz, parmak gibi eklemlerde olabilir.
Burkulma: Burkulmalar eklem bağlarının aşırı gerilmesi, kısmen yırtılması ya da kopması sonucunda oluşur. Eklem bağı, kemikleri eklem adı verilen birleşim noktalarında birbirine bağlayan lifli bir dokudur. Burkulmanın genellikle bilek, omuz, diz ve parmaklarda gerçekleşmesinin nedeni de budur. Normal koşullarda, hareket edildiğinde bağlar uzar, esner ve daha sonra eski hâline döner. Ancak aşırı zorlanırlarsa burkulma olur. Burkulmalar, spor yaparken ya da dans ederken oluşabileceği gibi yürümek, merdiven çıkmak gibi bazı rutin hareketler sırasında da gerçekleşebilir. Böyle durumlarda burkulan bölgenin hareket ettirilmemesi, bandajla sarılması ve bölgeye soğuk uygulama yapılması uygundur. Burkulmaları önlemek için ise kas güçlendirici egzersizlerin yapılması ve spor sırasında ısınma ve esneme hareketlerine önem verilmesi gerekir.
Menisküs: Diz ekleminde kıkırdak dokudan oluşan yapıya menisküs denir. Menisküs yırtığı, kıkırdak dokunun zarar görmesinden ve yırtılmasından kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Dizde ağrı oluşur. Yürüme, merdivenden çıkma gibi faaliyetler ağrıyı şiddetlendirir. Sporcularda ani hareket ve zorlanma nedeniyle daha sık gözlenir.
Eklem rahatsızlıkları: Yürüme, hareket etme ya da bir cismin kavranması eklemler sayesinde gerçekleşir. Eklemde oluşacak rahatsızlıklar, genetik ya da çevresel faktörlere bağlı gelişebilir. Bu durumda eklemin faaliyeti kısıtlanır. En sık rastlanılan eklem rahatsızlıkları, romatizmal eklem hastalığı ve eklem iltihabıdır. Genellikle eklem bölgesindeki kıkırdak yapının zedelenmesi ya da eklem bölgesindeki sıvı kaybı sonucu eklemin görevini yerine getirememesiyle oluşan rahatsızlıklara eklem rahatsızlığı denir. Eklemlerde ileri derecede hasar oluşursa protez adı verilen yapay bir eklemle sorun düzeltilebilir.
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİNİN SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI
Destek ve hareket sisteminin sağlıklı yapısının korunması için spor yapmak ve sağlıklı beslenmek oldukça önemlidir. Dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen gösterilmesi, düzenli spor yapılması ve güneş ışınlarından yeteri kadar faydalanılması sağlıklı yapının korunması için gereklidir. Kemiklerin gelişmesi ve sertleşmesi için kalsiyum, fosfor, potasyum gibi minerallerin kemikte birikmesi gerekir. Bu nedenle bu mineraller açısından zengin olan süt, yoğurt, peynir, balık, yumurta, baklagiller gibi besinler düzenli ve dengeli şekilde tüketilmelidir. Kemiklerin oluşumu ve gelişimi aşamasında A, C ve D vitaminlerinin etkisi vardır. Kemik ve kasların sağlıklı gelişimi için A vitamini, kemiğe esneklik kazandıran liflerin sentezi için C vitamini, bağırsaktan kalsiyum emilimi için D vitamini gereklidir. Düzenli spor yapmak kas sisteminin sağlıklı yapısının korunmasına, iskelet ve kas sistemi gelişimine yardımcı olur. Kemik dokunun kalınlaşması ve kuvvetlenmesi düzenli yapılan sporla gerçekleşir. Düzenli spor yapıldığında yapılan sporun çeşidine bağlı olarak kas hücrelerinin miyofibril miktarında artış görülür. Spor yapan bireyler, kilo kontrolünü de sağladıkları için sporun eklem sağlığına da yararı olur. Özellikle büyüme ve gelişme döneminde spor yapmak önemlidir. Basketbol, voleybol, futbol, tenis, yüzme gibi sporların büyümeye ve gelişmeye katkısı vardır. Spor yaparken destek ve hareket sistemimizi olumsuz yönde etkileyecek zorlayıcı hareketlerden kaçınmak gerekir. Güneş ışınlarından yeteri kadar faydalanılması kemiklerin sağlıklı gelişimi açısından oldukça önemlidir. Güneş ışınları D vitamini öncülünün aktif hâle gelmesini sağlar. D vitamini eksikliği, çocuklarda raşitizm adı verilen hastalığa neden olur.
