İsim-fiil (Ad – eylem – Masterlar – Eylemlik)

Eylem kök ya da gövdelerine “-ma, -me, -ış, -iş, -mak, -mek” ekleri getirilerek oluşturulan eylemsilerdir. “Eylem adı” olarak da adlandırılır.

Söz söyleme sanatını iyi biliyordu.
Babası gibi okumayı çok seviyordu.
Gezmek ve yazmak tam benim işimdir.

Dikkat : -ma/ -me/ -mak/ -mek/ -ış/ -iş/ -uş/ -üş” eklerini alan her sözcük isim-fiil olmayabilir. Bu ekleri alan sözcükler fiil anlamını yitirip kalıplaşmış sözcükler de oluşturabilir: sarma, dolma, dondurma, danışma, deneme, çakmak, ekmek… Sözcüğün fiilimsi olup olmadığı cümledeki anlamından belli olur.

Notlar: ”-mek”, yerine, “ me”; -me”, yerine, “mek”, getirilince anlam bozulmuyorsa söz konusu, sözcük fiilimsi, bozuluyorsa isimdir..

Çok yemek yemek (yeme) sağlığa zararlıdır. (ad- eylem)
Çok yemek (yeme) yemek sağlığa zararlıdır. (Ad)

”-me, -iş, -mek” eklerini alan sözcük olumsuz yapılabilirse ”isim-fiil”  yapılamazsa ”isim” olur.

Beni anlamak (anlamamak) için çok ugraşmalısın. (ad-eylem)
Dondurma (Dondurmama) yemeyi çok seviyordu. (ad)

Dikkat: Olumsuzluk eki ”-ma, -me” her zaman fiilimsi ekinden önce gelir.

– Oku-ma-ma-yı istiyordu. (Olumsuzluk eki / isim-fiil)

Dikkat: “-ma,-me” isim-fiil ekini alan sözcükler bazen sıfat tamlaması oluşturabilir.

– Taşıma su ile değirmen dönmez.
– Babadan kalma yalıyı yok pahasına satmış.
– Yapma çiçekler hediye etti.

Dikkat: İsim-fiiller isimlere gelen hâl eki, tamlama eki ve iyelik eklerini alabilirler ve ek fiiI alarak yüklem olabilirler

Aşağıdaki Altı çizili sözcükler İsim-Fiil eki almış sözcüklerdir.

Ölmeye Yatmak” adlı romanı okudum.

Sevmek kimi zaman rezilce korkuludur.

Yaşamak, seni sevmek ve senin olmaktır.

Onun bu gidişi hepimizi üzmüştü.

Seni üzen kuşun kanadını kırmaya geldim.

Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır.

Ağlamak yakışmıyor güzel gözlerine.