Çevremizdeki cisimleri, insanları, nesneleri görmemize yarayan bir enerjidir ışık. Cisimden dalgalar şeklinde yayılan ışık gözümüze geldiği anda 0 cismi görmüş oluruz. Bu nedenle gördüğümüz her şey ışık yaymaktadır. Bazıları doğal ışık kaynağı iken bazıları da başka kaynaklardan aldığı ışığı yansıtır.

Hangi ortamdan olursa olsun kendiliğinden ışık yayarak görülebilen cisimlere ışık kaynağı denir. Işık kaynakları, yapılarına göre ikiye ayrılır.

1. Sıcak ışık (akkor) kaynakları
Isı yoluyla ışık yayan kaynaklardır.
– Güneş
– Mum alevi
– Ampul
– Kızgın metaller

2. Soğuk Işık Kaynakları
Elektrik ya da manyetik etkiyle ışık yayan kaynaklardır.
– Floresan lamba
– Ateş böceği

Saydam Maddeler: Üzerine düşen ışığı tamamen geçirebilen maddelere saydam maddeler denir. Cam, su ve hava gibi maddeler saydam maddelerdir ve ışığı tamamen geçirir.

Yarı Saydam Maddeler: Üzerine düşen ışığın bir kısmını geçiren maddelere yarı saydam maddeler denir. Yağlı kağıt ve buzlu cam, yarı saydam maddedir.

Saydam Olmayan Maddeler: Üzerine düşen ışığı hiç geçirmeyen maddelerdir. Bu maddelere opak madde denir. Duvar, tahta, demir, porselen vb. maddeler saydam olmayan maddelerdendir.

Işık Nasıl Yayılır?

Işık kaynaklarından yayılan ışınlar homojen ortam içinde doğru boyunca ilerler. Işığın yayılması için ortama ihtiyaç yoktur. Kaynaktan akarak ışığın izlediği doğrusal yola ışık ışını denir. Işık ışınlarının önüne saydam olmayan opak bir madde konulduğunda o madde ışığı geçirmediği için bir gölgesi oluşur. Bu nedenle gölge olayı ışığın doğrusal yolla yayıldığının bir ispatıdır.

Aydınlanma Nedir? konusuna gitmek için tıklayın.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi ışığın bir özelliği değildir?
A) Doğrusal yolla yayılma
B) Boşlukta yayılabilme
C) Ses dalgalarına göre daha hızlı olma
D) Maddesel ortam gerektirme
E) Dalga ve tanecik özelliği gösterme

Çözüm:
Doğru cevap D‘dir. Işık maddesel ortam gerektirmez, boşlukta da yayılabilir.

---

2. Işık için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Saydam maddelerden geçebilir
B) Yansıma ve kırılma özelliği vardır
C) Sadece tanecik modeliyle açıklanabilir
D) Farklı renkler farklı dalga boylarına sahiptir
E) Hızı ortamın cinsine göre değişir

Çözüm:
Doğru cevap C‘dir. Işık hem dalga hem de tanecik (foton) modeliyle açıklanır.

---

3. Aşağıdaki maddelerden hangisi yarı saydam bir maddedir?
A) Hava
B) Tahta
C) Buzlu cam
D) Su
E) Ayna

Çözüm:
Doğru cevap C‘dir. Buzlu cam ışığı kısmen geçirdiği için yarı saydamdır.

---

4. Işıkla ilgili;
I. Enerji taşır
II. Boşlukta yayılabilir
III. Hızı ortama göre değişir
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I ve III
E) I, II ve III

Çözüm:
Doğru cevap E‘dir. Tüm ifadeler doğrudur.

---

5. Aşağıdaki ortamların hangisinde ışık en hızlı yayılır?
A) Su
B) Cam
C) Hava
D) Elmas
E) Boşluk

Çözüm:
Doğru cevap E‘dir. Işık boşlukta en hızlı yayılır (~3×10⁸ m/s).

---

6. Işığın maddelerle etkileşimi için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Opak maddeler ışığı soğurabilir
B) Saydam maddeler ışığı tamamen geçirir
C) Yarı saydam maddeler ışığı dağıtır
D) Parlak yüzeyler ışığı daha iyi yansıtır
E) Işık her ortamda aynı hızda yayılır

Çözüm:
Doğru cevap E‘dir. Işık hızı ortama göre değişir.