Işığın madde ile karşılaştığında diğer ortama geçebilmesine ışığın kırılması denir. Kırılan ışık ışınlarının hızı, doğrultusu ve yönü değişebilir. Kırılma olayında en önemli olay ışığın yeni geçtiği ortamın ilk ortama göre yoğunluğunun nasıl olduğudur.

• Işık bir enerji türüdür.
• Işık ışınları doğrusal yayılır.

Işığın Kırılması:

Işığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken yön ve doğrultu değiştirmesine ışığın kırılması denir.

Kavramlarımız:

Normal: Ayırıcı yüzeyi dik kesen doğruya yüzeyin normali denir. Normal “N” ile gösterilir. Işık ışınlarının izlediği yolu normale göre tanımlarız.

Gelme Açısı: Gelen ışın ile normal arasında kalan açıya gelme açısı denir.

Kırılma Açısı: Kırılan ışın ile normal arasında kalan açıya kırılma açısı denir.

Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçerken;

• Gelme açısı kırılma açısından büyüktür.
• Işığın yeni ortamda hızı azalır. (Çünkü su havadan daha yoğundur.)
• Işık ışınları normale (N) yaklaşarak kırılır.
• Havadan suya bakan gözlemci su içindeki cisimleri daha yakında görür.

Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçerken;

• Kırılma açısı gelme acısından büyüktür.
• Işık yeni ortamda daha hızlı yayılır. (Çünkü havanın yoğunluğu sudan daha azdır.)
• Işık ışınları normalden uzaklaşarak kırılır.
• Sudan havaya bakan gözlemci havadaki cisimleri daha uzakta görür.

Not: Işın yüzeye 90° dik açıyla gelirse yönü ve doğrultusu değişmeden yeni ortama geçer. Bu durumda;

Gelme Açısı = Kırılma Açısı =O° olur.

Işın 90° ile geldiği için kırılmadan devam eder. Yönü ve doğrultusu değişmez.

MERCEKLER

Mercek: Işığın yoğunlukları farklı ortamlardan geçerken yön ve doğrultu değiştirmesinden yararlanmak amacıyla yapılan araçlara mercek denir.

Mercekler özelliklerine göre iki gruba ayırabiliriz,

• İnce Kenarlı Mercek (Yakınsak Mercek)
• Kalın Kenarlı Mercek (Iraksak Mercek)

İnce Kenarlı Mercek (Yakınsak Mercek)

• Kenarları ortasına göre daha ince olan merceklerdir.

• İnce kenarlı merceğin arkasından cisimlere baktığımızda daha büyük bir görüntü elde ederiz.

• İnce kenarlı mercekler ışığı bir noktada toplayacak şekilde kırar.
• İnce kenarlı merceklerde ters ve büyük görüntü elde edebiliriz.

Bunların yanında kuyumcular, antikacılar ve araştırmacılar ince kenarlı mercek kullanırlar.

Hipermetrop: Gözün yakını görememesi ince kenarlı mercekle düzeltilir. Aklımızda kolay bir şekilde kalması için;

Kalın Kenarlı Mercek (Iraksak Mercek)

• Kenarları ortasına göre daha kalın olan merceklerdir.

• Kalın kenarlı merceğin arkasından cisimlere baktığımızda daha küçük bir görüntü elde ederiz.

• Kalın kenarlı mercekler ışığı dağıtarak kırar.
• Kalın kenarlı mercekte görüntü her durumda cisimden küçük ve düz olur.

Miyop: Gözün uzağı görmemesi kalın kenarlı mercekle düzeltilir. Aklımızda kolay bir şekilde kalması için;

Astigmatizm göz kusurunda silindir kenarlı mercekler kullanılır.