Isı, maddeler arasındaki enerji transferini ifade eden bir büyüklük olup, bir maddenin sahip olduğu iç enerjiye bağlı olarak aktarılır. Sıcaklık ise maddenin ortalama kinetik enerjisinin bir ölçüsüdür ve termometre ile ölçülür. Isı bir enerji türü iken, sıcaklık bir ölçümdür ve birimi santigrat, Fahrenheit veya Kelvin olabilir. Isı maddeler arasında aktarıldığında sıcaklık değişiklikleri ve hâl değişimleri meydana gelir. Bu iki kavram arasındaki ilişki, termodinamik olayları ve günlük hayattaki birçok fiziksel olayı anlamamıza yardımcı olur.

9. Sınıf Isı ve Sıcaklık Ders Notu

Isı ve Sıcaklık

• Isı ve Sıcaklık Kavramları
• Termometreler
• Sıcaklık Ölçekleri
• Öz Isı ve Isı Sığası

Hal Değişimi

• Hal Değişimi ve Çeşitleri
• Hal Değiştirme Isısı

Isıl Denge

• Isıl Denge Kavramı

Enerji İletim Yolları ve Enerji İletim Hızı

• Enerji İletim Yolları
• Katı Maddelerde Enerji İletim Hızı
• Hissedilen Sıcaklık ve Gerçek Sıcaklık
• Küresel Isınma

Genleşme

• Genleşmenin Bağlı Olduğu Değişkenler
• Suyun Genleşmesinin Canlılar İçin Önemi

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Bir metal parçası ısıtıldığında sıcaklığı yükselir. Bu olayda, metal parçasının ısı enerjisi ve sıcaklığı arasındaki ilişki nasıl açıklanabilir?
A) Isı ve sıcaklık aynı kavramlardır
B) Isı enerjisi arttıkça sıcaklık artar
C) Sıcaklık arttıkça ısı enerjisi azalır
D) Sıcaklık değişmeden ısı artar

Çözüm:
Isı enerjisi arttıkça maddenin sıcaklığı da artar. Doğru cevap: B

Soru 2:
Bir maddenin sıcaklığı, atomlarının ortalama kinetik enerjisinin ölçüsüdür. Buna göre, sıcaklık ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Sıcaklık maddenin kütlesine bağlıdır
B) Sıcaklık madde miktarına bağlı değildir
C) Sıcaklık ısı birimidir
D) Sıcaklık bir enerji türüdür

Çözüm:
Sıcaklık, madde miktarına bağlı olmadan, atomların kinetik enerjisini ölçer. Doğru cevap: B

Soru 3:
Bir cisim, aynı sıcaklıktaki suyun içine bırakıldığında ısı alışverişi gerçekleşmez. Bu durumda, iki madde arasında hangi tür bir denge oluşmuştur?
A) Kütle dengesi
B) Hacim dengesi
C) Isıl denge
D) Yoğunluk dengesi

Çözüm:
Aynı sıcaklıktaki maddeler arasında ısı alışverişi olmaz ve ısıl denge oluşur. Doğru cevap: C

Soru 4:
Bir buz parçası erimeye başladığında sıcaklığı sabit kalır. Bu durumda, buzun aldığı enerji hangi olay için kullanılır?
A) Sıcaklığını artırmak
B) Kütlesini artırmak
C) Hâl değiştirmek
D) Hızını artırmak

Çözüm:
Erime sırasında alınan enerji hâl değişimi için kullanılır, sıcaklık değişmez. Doğru cevap: C

Soru 5:
Bir bardak su ve bir kap su aynı sıcaklıktadır. İkisi de aynı sıcaklıkta olmasına rağmen hangisinin ısı enerjisi daha fazladır?
A) Bardak suyun
B) Kap suyun
C) İkisi de aynı
D) Isı enerjisi fark etmez

Çözüm:
Aynı sıcaklıkta bile olsa daha fazla su olan kaptaki ısı enerjisi daha fazladır. Doğru cevap: B

Soru 6:
İki farklı madde, aynı miktarda ısı enerjisi aldığında sıcaklık artışları farklı olur. Bu durumda, maddelerin hangi özellikleri sıcaklık değişiminde etkili olur?
A) Hacimleri
B) Kütleleri
C) Özkütleleri
D) Öz ısıları

Çözüm:
Farklı maddelerin sıcaklık değişimlerinde öz ısıları etkilidir. Doğru cevap: D

Soru 7:
Bir bardak su, sıcak bir ortama bırakıldığında ısı alarak sıcaklığı artar. Bu olay sırasında su moleküllerinin kinetik enerjisi ve sıcaklık arasındaki ilişki nasıl açıklanır?
A) Moleküllerin kinetik enerjisi sabit kalır
B) Moleküllerin kinetik enerjisi azalır
C) Moleküllerin kinetik enerjisi artar
D) Sıcaklık kinetik enerji ile ilişkili değildir

Çözüm:
Isı alındığında moleküllerin kinetik enerjisi artar ve bu sıcaklık artışına yol açar. Doğru cevap: C

Soru 8:
Bir madde, ısı kaybederek sıcaklığı düşüyorsa, bu olay maddenin atomlarının hangi hareketi ile ilişkilidir?
A) Atomların hızının artması
B) Atomların hızının azalması
C) Atomların boyutlarının değişmesi
D) Atom sayısının artması

Çözüm:
Isı kaybı atomların hızını düşürür, dolayısıyla sıcaklık da azalır. Doğru cevap: B

Soru 9:
Bir cisim aynı miktarda ısı aldığında sıcaklık artışının düşük olması için hangi özellik gereklidir?
A) Yüksek öz ısıya sahip olması
B) Düşük öz ısıya sahip olması
C) Büyük kütleye sahip olması
D) Küçük hacme sahip olması

Çözüm:
Yüksek öz ısıya sahip bir maddenin sıcaklığı daha yavaş artar. Doğru cevap: A

Soru 10:
Isı enerjisi alınarak sıcaklık artırılırken, sıcaklık artış hızını etkileyen faktörlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Maddenin boyutu
B) Maddenin özkütlesi
C) Maddenin öz ısısı
D) Maddenin rengi

Çözüm:
Sıcaklık artış hızını etkileyen faktörlerden biri maddenin öz ısı değeridir. Doğru cevap: C