Genleşme ve Büzülme:

Maddelerin ısı alması sonucu hacimlerinin artmasına genleşme denir.
Maddelerin ısı vermesi sonucu hacimlerinin azalmasına büzülme denir.
Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerde genleşme ve büzülme görülür.

Katılarda Genleşme ve Büzülme:

Tren rayları yapılırken aralarında belirli boşluklar bırakılır. Boşluk bırakılmasıyla yaz mevsiminde hava sıcaklığının etkisiyle genleşerek hacimleri artması sonucu tren raylarının şeklinin bozulması engellenmiş olur.

Yazın elektrik direklerindeki teller sıcaklığı artmasıyla genleşerek uzar. Kışın ise ısı verip büzülürler.

Gözlükçüler metal çerçeve camlarını hemen takmazlar. Önce metal çerçeve ısıtılıp genleştirilir, sonra gözlük camı çerçeveye yerleştirilir. Çerçeve soğutulunca büzülerek sıkışır. Böylece camların çerçeveden düşmeleri engellenir.

Açılmayan kavanoz kapakları su içinde bir süre bekletildiğinde kapak genleşir ve açılır.

Binaların ve köprülerin yapımında kullanılan malzemelerin genleşme ve büzülme özelliğinden faydalanılır.

Termostat; Maddelerin farklı genleşme oranlarından yararlanılarak geliştirilmiştir. Ütü, fırın, şofben ve bulaşık makinesi gibi aletlerin sıcaklıklarını ayarlamak için kullanılır.

Sıvılarda Genleşme ve Büzülme:

Sıvılar ısı aldıklarında genellikle hacimleri artar, ısı verdiklerinde genellikle hacimleri azalır. Ocakta ısıtılan sütün bir süre sonra taştığı görülmüştür.

Termometre sıvıların genleşme özelliğinden faydalanılarak geliştirilmiştir. Sıcaklık arttığında sıvı genleşerek yükselir. (Gösterdiği değer artar.) Sıcaklık azaldığında ise büzülerek alçalır. (Gösterdiği değer azalır.)

Araba motorlarının soğutulmasını sağlayan radyatör suyla tamamen doldurulmaz. Genleşmeden dolayı biraz boş bırakılır. Çünkü su taşarsa zarar verebilir.

Isı veren maddeler büzülür ancak su, donarken hacmi artar. Su ısı verirken hacmi artar. Örneğin; Su dolu bir cam şişeyi dondurucuda beklettiğimizde cam şişe az da olsa büzülür. Su donarken hacmi artar ve şişeye sığamadığı için şişeyi çatlatır.

Gazlarda Genleşme ve Büzülme:

Gazlarda genleşir ve büzülür. Kışın araba lastiklerinin içindeki hava soğuktan büzülür ve yumuşar. Yazın sıcaklığı yükselmesiyle lastiklerdeki hava genleşir, lastikler daha sert ve şişkin olur.

Sıcak hava balonlarının ve seyahat balonlarının da çalışması gazların genleşme ve büzülme özelliğinden yararlanılır. Balonun altından yakılan ateş havayı ısıtır, hava genleşerek dışarıdaki havadan daha hafif olur ve yükselir. Ateş söndürüldüğünde ise hava soğur, büzülür ve balon aşağıya iner. Farklı cins maddelerin genleşme ve büzülme miktarı da farklıdır.