DEVLET BİÇİMLERİ
A. EGEMENLİĞİN KAYNAĞINA GÖRE DEVLET BİÇİMLERİ
Mutlakiyet (Mutlak Monarşi): Egemenlik hakkının tek kişiye ait olduğu yönetim şeklidir. Egemenlik hakkını kullanan kişiye eski Türkler hakan, kağan, han; Türk-İslam devletleri sultan, hükümdar, hünkar, padişah; İranlılar şah; Ruslar çar; Avrupalılar ise kral ve imparator gibi unvanlar vermişlerdir.
Meşrutiyet (Meşruti Monarşi): Tek kişinin egemenlik hakkının bir meclis ile sınırlandığı yönetim şeklidir.
Cumhuriyet: Egemenlik hakkının doğrudan doğruya halkta olduğu yönetim şeklidir. Halk yönetime seçimler yoluyla katılır.
B. EGEMENLİĞİN KULLANILIŞ ŞEKLİNE GÖRE DEVLET BİÇİMLERİ
Demokratik Devlet: Yasama, yürütme, yargı güçlerinin halkın elinde olduğu ve bireysel özgürlüklerin devlet koruması altında bulunduğu yönetim şeklidir.
♦ Doğrudan Demokrasi: Halkın ülkeyi ilgilendiren her konuda doğrudan kararlara katılmasıyla oluşan yönetim biçimidir. Demokrasinin en İdeal biçimidir. İlk Çağ Yunan şehir devletlerinde uygulanmış; fakat günümüzde uygulama imkanı kalmamıştır.
♦ Yarı Doğrudan Demokrasi: Parlamentonun yanı sıra ülkeyi İlgilendiren önemli konularda referandum, plebisit gibi araçlarla halk oyuna sık sık başvurulduğu yönetim şeklidir. Plebisit, birden çok konuda ve çok seçenekli olarak halkın görüşüne başvurulmasıdır. Referandum ise belli bir konuda evet-hayır biçiminde halkın görüşünü belirtmesidir.
♦ Temsili Demokrasi: Halkın belli bir süre için tüm yetkilerini temsilcilerine (milletvekillerine) devretmesiyle oluşan yönetim şeklidir. Bu süre İçerisinde parlamento halk adına devlet İşlerini yürütür. (Günümüzde Türkiye’de uygulanan demokrasi şeklidir.)
Sosyal Devlet: Halkın eğitim, sağlık, konut ve sosyal güvenlik İhtiyaçlarının karşılanmasını görev kabul eden yönetim şeklidir.
Totaliter Devlet: Baskıcı yönetim şeklidir. Diktatörlük.
Oligarşik Devlet: Bir zümre egemenliğine dayalı yönetim şeklidir. Eğer soylular yönetimde egemense bu yönetim şekline aristokrasi de denir.
Otokratik Devlet: Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin bir kişi ya da zümrenin elinde olduğu yönetim şeklidir.
C. ÖRGÜTLENME ŞEKLİNE GÖRE DEVLET BİÇİMLERİ
Üniter Devlet: Ülkenin her yerinin tek siyasi otoriteye bağlı olduğu ve ülkenin her yerinde aynı kuralların geçerli olduğu yönetim şeklidir.
Federal Devlet: Her birinde farklı yasaların uygulandığı birden fazla devletin / eyaletin tek bir devlet çatısı altında örgütlendiği yönetim şeklidir. Her federatif devlet iç İşlerinde serbest, dış işlerinde merkeze bağlıdır. Bu yönetim şeklinin en eski ve İlkel modeli, kabile konfederasyonlarıdır.
Şehir Devleti: Her şehrin iç İşlerinde ve dış İşlerinde serbest hareket ettiği yönetim şeklidir.
Ulus – Devlet: Tek dil, tek bayrak ve tek vatan temelinde örgütlenmiş yönetim şeklidir.
İmparatorluk: Geniş sınırlara sahip, çok uluslu devlet şeklidir. İki tür İmparatorluk modeli vardır:
a) Kuşatıcı (cihanşümul) imparatorluklar
b) Kuşatıcı olmayan (dışlayıcı) imparatorluklar
D. EKONOMİK YAPISINA GÖRE DEVLET BİÇİMLERİ
Kapitalist (Liberal) Devlet: Serbest yaşama koşullarında kâr esasına dayanan, siyasi hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı, üretim araçlarında özel mülkiyetin esas olduğu devlet biçimidir.
Sosyalist Devlet: Ekonomik faaliyetlerin devlet tarafından düzenlendiği, üretimin toplumsal ihtiyaçlara göre gerçekleştirildiği, üretim araçlarında devlet mülkiyetinin esas olduğu devlet biçimidir.
Karma Ekonomi: Devlet ve özel sektörün aynı anda ekonomide yer aldığı yönetim şeklidir.
E. DEVLET – DİN İLİŞKİSİNE GÖRE DEVLET BİÇİMLERİ
Laik Devlet: Din ve devlet İşlerinin birbirinden ayrı yürütüldüğü yönetim şeklidir.
Teokratik Devlet: Devlet yönetiminde dini kuralların ve din adamlarının etkili olduğu; hukukun dine dayandığı yönetim şeklidir.
