Kimyasal Maddelerin İnsan Sağlığına ve Çevreye Etkileri

Son yıllarda kimyasal maddelerin gerek doğrudan gerekse dolaylı kullanılmasıyla bu maddelerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini bilmek bir zorunluluk hâline gelmiştir.

İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Önemli Element ve Bileşikler

Sodyum (Na)

Sinir hücrelerinde uyartıların taşınmasını sağlar. Kalbin düzenli ritmini ve kasların kasılmasını sağlar. Vücuttaki su dengesini koruyarak osmotik basıncı ayarlar. Toprak ve sudaki iyon dengesini sağlar. Bitkilerin büyümesinde görev alır. Sodyum miktarı fazla olursa yüksek tansiyon görülür.

Potasyum (K)

Sinir hücrelerinin çalışmasında görev yapar. Kalp ritminin düzenlenmesi ve kasların kasılmasında görev alır. Vücuttaki su dengesini koruyarak osmotik basıncı ayarlar. Vücuttaki su dengesini koruyarak osmotik basıncı ayarlar. Vücuttaki asit-baz dengesini, toprak ve sudaki iyon dengesini sağlar. Yetersiz olması durumunda yorgunluk, hâlsizlik, baş ağrısı ve kramplar görülür.

Demir (Fe)

Vücutta oksijeni taşıyan hemoglobin molekülünde bulunur. Tüm doku ve organlar için temel elementtir. Klorofil molekülünün sentezi için gereklidir. Eksikliğinde anemi (kansızlık) görülür.

Kalsiyum (Ca)

Kemik ve dişlerin yapısına katılır. Sinirsel iletim ve kasların kasılmasında hücreler arası haberleşme ve enzimlerin çalışmasında görev alır. Kanın pıhtılaşmasını sağlar. Eksikliğinde kemik erimesi, tırnaklarda kırılmalar görülür.

Magnezyum (Mg)

Kemik ve dişlerin yapısına katılır. Kas ve sinir sisteminin çalışmasını sağlar. Klorofil molekülünün merkez atomudur. Antistres minerali olarak bilinir.

Su (H₂0)

Kanda madde taşınımını sağlar. Vücut ısısını düzenler. Enzimler sulu ortamda çalıştığı için enzimlerin çalışmasını; dokulara besin, oksijen ve hormonların taşınmasını sağlar. Sindirim ve boşaltım için gereklidir. Bitkilerin ihtiyacı olan mineral ve tuzların topraktan alınmasını sağlar.

İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Zararlı Element ve Bileşikler

Kurşun (Pb)

Daha çok kemik dokuda birikir. Sinir sistemine zarar verir. Böbrek ve beyin hasarına yol açar. Bitkilerde klorofil sentezini sınırlar.

Cıva (Hg)

0,5 gram ve üzeri miktarlar öldürücüdür. Genelde yumuşak dokularda toplanır. Sinir sistemi, beyin ve DNA’da hasara yol açar.

Karbon dioksit (CO₂)

Havadaki derişimi 4620’yi geçerse vücut hareketlerinde düzensizlik ve şuursuzluk görülür. Solunum yavaşlaması, kan basıncı düşmesi, anestezi ve ölüme yol açar. Kuru buz (katı CO₂) deriye temas ederse şiddetli yanıklar oluşturur.

Karbon monoksit (CO)

Soba zehirlenmesine sebep olan gazdır. Demirin oksijen taşıma kapasitesini düşürerek solunum yetersizliğine sebep olur. Boğulma, baş dönmesi, sersemlik, kas hareketinin durması, koma ve solunum yetersizliğini ölüm takip eder. Sinir sistemini etkileyerek solunum merkezini felç eder ve ölüm gerçekleşir.

Azot dioksit (NO₂)

Çok ani etkili bir gazdır. Solunumu durdurarak ölüme neden olur. Az miktarı bile yorgunluk, baş dönmesi ve solunum yollarında tahrişe neden olur.

Kükürt trioksit (SO₃)

Göz, cilt ve solunum yollarında yanmalara sebep olur. Bronşit, zatürre, nefes darlığı ve solunum yetmezliğine sebep olur.

Klor (Cl₂) 

Üst solunum yollarında tahrişe neden Olur ve boğulma hissi oluşturur. Cl₂ gazı, çamaşır suyu ve tuz ruhunun karıştırılmasıyla oluşur.
Öksürük, gözlerde kızarma, kusma, dolaşım durması ve akciğer ödemine neden olur.