İnkılap: Siyasi, ekonomik ve sosyal alanda ileriye dönük yapılan çağdaş ve köklü değişikliklerdir.
Türk İnkılâbını Diğer İnkılâplardan Ayıran Özellikler
- Ulusal bağımsızlık ve ulusal egemenlik aynı anda gerçekleşmiştir.
- Türk inkılâbının hazırlığını yapanlar ve başarıya ulaştıranlar aynı kişilerdir.
- Türk inkılâbının fikri hazırlık safhası yoktur.
- Yıkılan devletin yerine yeni bir devlet kurulmuştur.
- Kültürel alanda öz kültürü de koruyarak çağdaş batı kültürüne geçiş sağlanmıştır.
Reform (Islahat): Mevcut düzen üzerinde yapılan iyileştirme çalışmalarıdır.
İhtilâl: Mevcut düzene karşı güce dayalı olarak yapılan halk hareketidir.
Hükümet Darbesi: Devletin emri altında bulunan bir gücün yasal olmayan yöntemlerle yürütme gücüne zorla el koymasıdır.
Hukuken Tanıma: Tarafların yazılı bir belgeye dayanmadan birbirlerini muhatap kabul etmesidir. Resmen Tanıma: Devletlerin hukuki varlıklarını resmi bir açıklama veya resmi bir belgeyle kabul etmesidir.
Örnek: Lozan Antlaşması’nı imzalayan devletler Yeni Türk Devleti’nin varlığını resmen tanımışlardır.
Bağımsızlık: Bir devletin başka devletlerin denetimine girmeden varlığını sürdürmesi durumudur.
Egemenlik: Bir devlette karar verme ve yönetme yetkisine sahip olmadır.
Ulusal Egemenlik: Ulusun iradesinin yönetime egemen olmasıdır.
Halk iradesi — demokrasi
- Siyasi partiler
- Eşitlik
- Hukuk üstünlüğü
- İnsan hakları
- Sivil toplum örgütleri
- Seçimler
Liberalizm: Bir devlette siyasi, sosyal ve ekonomik alanda özgürlüğü benimseyen anlayıştır.
Emperyalizm: Bir devletin başka millet veya devletler üzerinde ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel alanda hâkimiyet kurmasıdır.
Mandater Yönetim: Birinci Dünya Savaşı’nı kazanan İtilaf Devletleri’nin Milletler Cemiyeti adına güçsüz ülkelerde kurdukları yönetimdir.
Merkezi (Üniter) Devlet: Bir devletin merkezden atanan valiler tarafından yönetilmesidir.
Federal Devlet: İç işlerinde serbest dış işlerinde bir merkeze bağlı devletler topluluğudur.
Meşrutiyet: Hükümdarın yanında halk iradesinin yönetime ortak olmasıdır.
Monarşi: Egemenlik yetkilerinin bir kişide toplandığı yönetimdir.
Oligarşi: Egemenlik yetkilerinin bir sınıfta veya zümrede toplandığı yönetimdir.
Teokrasi: Dini kuralların esas alındığı yönetimdir.
