İlk TBMM’nin Genel Özellikleri
I. Büyük Millet Meclisi’nde asker, sivil, memur, köylü gibi halk kesimlerinden mebusların yer alması ve Meclis-i Mebusan’da yer almış 93 Mebusun da katılması;
- birlik ve beraberliği sağlama,
- ulusal güçleri etkinleştirme,
- vatanın kurtarılmasına öncelik verme
amaçlarıyla ilişkilidir.
Uyarı: TBMM’nin bu yönü “Milletin ta kendisidir.” yargısını doğrular.
II. Büyük Millet Meclisi’nde “üyelerini padişahın atadığı Ayan Meclisi’ne” yer verilmemesi, “geçici başkan veya padişah vekili kabul edilemez.” kararına yer verilmesi,
- kararlarında bağımsız hareket etme,
- ulus egemenliğini önemseme
amaçlarıyla açıklanabilir.
III. Büyük Millet Meclisi’nin açıldığı gün İcra Vekiller Heyeti (Bakanlar Kurulu)’nin, “Halkın konuştuğu kelimelerden bir sözlük oluşturulması” kararına yer vermesi, Misak-ı Milli’yi ilke edinmesi ve 12 Mart 1921’de İstiklal Marşı’nı kabul etmesi,
- ulusalcı nitelikte olma,
- bağımsızlığı önemseme,
anlayışlarıyla bağdaşır.
IV. Ulusal Kurtuluş Savaşı’nı idare eden ve uluslararası antlaşmaları onaylayan ilk TBMM, Güçler Birliğini kendi uhdesine alarak
- otoritesini kurma ve sürdürme amaçlı önce Kuvayımilliye’nin savunma dışındaki yetkilerini sınırlandırma ve daha sonra düzenli ordu kurma kararı alarak Kuvayımilliye’yi sonlandırma,
- en çok savunma alanında harcama yapma,
- askeri zaferlerle siyasi başarılarını taçlandırma,
- sayıca artan milis güçlere karşı mücadele ederek ülkede iş birliği ve güç birliği sağlayacak merkezi devlet yapısını sağlama,
- TBMM’ye karşı İstanbul Hükümeti ve İtilafların kışkırtmaları ile çıkan ayaklanmaları bastırma
tutumlarını önemsemiştir.
Demokratik ve ulusal devlet düzenini önemseyen ilk TBMM,
a) TBMM’ye karşı çıkan ayaklanmaları hukuka dayalı bastırmak ve suçluları yasalara dayalı yargılamak amaçlı 29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Yasası’nı, 11 Eylül 1920’de Firariler Kanunu’nu çıkarmış ve 18 Eylül 1920’de İstiklal Mahkemelerini kurmuştur.
b) 1 Nisan 1923’te Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikle (seçmen yaşını 25’ten 18’e çekme, seçmek ve seçilmek için vergi verir olmak şartını kaldırma gibi) halkın devlet yönetimine katılımını artırmayı amaçlamıştır.
