Hicret’ten sonra, İslam Devleti kurulunca çeşitli dini meseleler ve toplumsal ihtiyaçlar ortaya çıktı. Hz. Muhammed hayattayken sorunlara ya doğrudan kendisi cevap veriyor ya da sorunları vahiy yoluyla çözüyordu.
Hz. Muhammed’in vefatından sonra farklı kültürde insanların yaşadığı bölgelerin İslam Devleti’ne katılması; vergi ve arazi hukuku, savaş esirlerinin durumu gibi yeni sorunları ortaya çıkarmıştır. Bu sorunlara çözüm arayan Müslümanlar, bütün yönleriyle Kur’an-ı Kerim’i incelemeye ve Hz. Muhammed’in söz ve davranışlarını tespite girişmişlerdir. Bu çalışmalarla dini (nakli) İlimler ortaya çıkmaya başlamıştır. Sahabelerin Kur’an öğretme faaliyetleri, tefsir ve fıkıh ilimlerine kaynaklık etmiştir.
Abbasi halifelerinin, Latince ve Süryaniceden Arapçaya çevirttiği eserler ile İslam medeniyetinde farklı bilim dalları gelişme göstermiştir. İslam coğrafyasının genişlemesiyle ortaya çıkan ihtiyaçları gidermek için matematik, fizik, kimya, astronomi, tıp, coğrafya, mühendislik gibi akli ilimlerle de uğraşılmıştır.
Akli ilimler: Medreselerin kurulması ile düşünce ve bilim hayatına canlılık gelmiş, felsefe, coğrafya, astronomi, matematik, tıp gibi “akli ilimler” gelişme göstermiştir.
Dini (Nakli) İlimler: İslam’ın en temel iki kaynağı Kur’an-ı Kerim ve Hz. Muhammed’in Sünnetini anlamaya yönelik tefsir, hadis, fıkıh (hukuk), kelam gibi ilimlerdir.
