İlimizde Yaşanabilecek Afetler ve Etkileri konusu, 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilere yaşadıkları ilde veya bölgede meydana gelebilecek doğal ve beşerî (insan eliyle oluşan) afetleri, bu afetlerin etkilerini ve bu afetlere karşı nasıl hazırlıklı olunabileceğini öğretir. Afetler, toplumların yaşamını olumsuz etkileyen, aniden meydana gelen ve büyük zararlar doğurabilen doğa olaylarıdır.

Ülkemizde Afetler ve Alınacak Tedbirler

Türkiye’de sıkça doğal afetler yaşanmaktadır ve bu afetlerin etkilerini azaltmak için alınabilecek çeşitli tedbirler vardır. Afetlerin insanlar üzerindeki etkilerini azaltmak adına dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

Depremlerin İnsanlar Üzerindeki Etkisini Önlemek İçin:

• Konutlar yumuşak zemin ve fay hatları üzerine yapılmamalı.
• Konutlar içinde yeterli güvenlik önlemleri alınmalı.
• Konut yapımında dayanıklı ve kaliteli malzemeler kullanılmalı.
• Konutlara deprem sigortası yaptırılmalı.
• Deprem anında riskleri azaltacak “çök-kapan-tutun” hareketi tatbik edilmelidir.

Sel Olaylarının İnsanlar Üzerindeki Etkisini Önlemek İçin:

• Hava durumu takip edilmeli.
• Ev ve iş yerlerinin zararını karşılamak için sigorta yaptırılmalı.
• Elektronik cihazlar korunmalı.
• Tesisatlar kontrol edilmeli.

Heyelan Olaylarının İnsanlar Üzerindeki Etkisini Önlemek İçin:

• Arazi çalışmaları yapılmalı.
• Riskli bölgelerde yerleşimden kaçınılmalı.
• Yamaca drenaj kanalları açılmalı.
• Tabakalardan fazla su alınmamalı.
• Heyelan görülme olasılığı olan yamaçların eteklerine istinat duvarı yapılmalı.

Çığ Olaylarının İnsanlar Üzerindeki Etkisini Önlemek İçin:

• Eğimi fazla olan alanlar ağaçlandırılmalı.
• Çığ olma ihtimali yüksek olan bölgelere perdeler yerleştirilmeli.
• Kış sporları tehlikeli bölgelerde yapılmamalı.
• Çığ bölgelerinde yüksek ses çıkarılmamalı.
• Çığ bölgelerine kara ve demir yolları kurulmamalıdır.

Erozyonun İnsanlar Üzerindeki Etkisini Önlemek İçin:

• Boş araziler ağaçlandırılmalı.
• Araziler enine sürülmeli ve teraslama yapılmalı.
• Ormanlar tarla açma gibi sebeplerle tahrip edilmemeli.
• Rüzgârın etkisini azaltmak için önlemler alınmalıdır.

Orman Yangınlarının İnsanlar Üzerindeki Etkisini Önlemek İçin:

• Ormanda ateş yakılmamalı ve sigara izmaritleri atılmamalı.
• Cam ve cam kırıkları atılmamalı.
• Ormanlara yangın gözetleme kuleleri yapılmalı.
• Yangın mevsiminde motorize yangın ekipleri bulundurulmalıdır.

Afetlerle İlgili Faaliyet Gösteren Başlıca Kurumlar:

• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı): Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afet sonrası iyileştirme çalışmalarını koordine eder.
• AKUT (Arama Kurtarma Derneği): Arama kurtarma çalışmaları yürüten bir sivil toplum kuruluşudur.
• Türk Kızılayı: Doğal afetlerden sonra acil barınma, beslenme ve tıbbi yardım hizmetleri sunar.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Soru:
Deprem tehlikesi altında bulunan bir ilde, aşağıdakilerden hangisi doğru bir davranış örneğidir?

a) Depreme karşı hiçbir önlem almamak
b) Binaların sağlamlığına dikkat etmek
c) Depremden korunmak için sadece su kaynağı bulundurmak
d) Deprem çantası hazırlamamak

Çözüm: Deprem tehlikesi olan bölgelerde binaların sağlamlığına dikkat etmek ve gerekli önlemleri almak, depremden korunmanın önemli adımlarından biridir.
Cevap: b) Binaların sağlamlığına dikkat etmek

---

2. Soru:
Bir ilde sel felaketi yaşanıyorsa, bu doğal afetin en büyük nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?

a) Dağların fazla olması
b) Aşırı yağışların olması
c) Güneş ışığının fazla olması
d) Kar yağışının olmaması

Çözüm: Sel felaketleri genellikle aşırı yağışlar sonucunda meydana gelir. Aşırı yağışlar toprak ve su sisteminin dengesini bozabilir.
Cevap: b) Aşırı yağışların olması

---

3. Soru:
Yangın felaketleri en çok hangi mevsimde görülür ve bunun nedeni nedir?

a) Kış mevsimi, soğuk hava
b) Yaz mevsimi, sıcak ve kuru hava
c) Sonbahar mevsimi, yaprakların dökülmesi
d) İlkbahar mevsimi, çiçeklerin açması

Çözüm: Yaz mevsiminde, sıcak ve kuru hava nedeniyle orman yangınları daha sık görülür. Bu durum, yangın riskini artırır.
Cevap: b) Yaz mevsimi, sıcak ve kuru hava

---

4. Soru:
Bir deprem bölgesinde yaşayan insanların deprem öncesinde alması gereken önlemlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?

a) Hiçbir şey yapmamak
b) Binaların depreme dayanıklı olup olmadığını kontrol etmek
c) Bütün camları açık bırakmak
d) Evdeki bütün eşyaları sabitlemeden bırakmak

Çözüm: Deprem bölgesinde yaşayan insanlar, binalarının depreme dayanıklı olup olmadığını kontrol etmeli ve gerekli güçlendirme çalışmalarını yaptırmalıdır.
Cevap: b) Binaların depreme dayanıklı olup olmadığını kontrol etmek

---

5. Soru:
Heyelan tehlikesi altında bulunan bir bölgede, insanların alması gereken en önemli önlem nedir?

a) Bölgede ağaçlandırma çalışmaları yapmak
b) Bölgeyi betonla kaplamak
c) Hiçbir önlem almadan yaşamak
d) Dağlık alanları kazmak

Çözüm: Heyelan tehlikesi olan bölgelerde ağaçlandırma çalışmaları yapmak, toprağın kaymasını engelleyerek heyelan riskini azaltabilir.
Cevap: a) Bölgede ağaçlandırma çalışmaları yapmak

---

6. Soru:
İlimizde yangın felaketine karşı hangi önlemler alınmalıdır?

a) Yangın söndürme cihazlarını kullanmayı öğrenmek
b) Yangın anında hızlıca kaçmak
c) Ağaçları kesmek
d) Hiçbir önlem almadan beklemek

Çözüm: Yangın felaketine karşı yangın söndürme cihazlarını kullanmayı öğrenmek ve yangın güvenliği hakkında bilinçlenmek önemli önlemler arasındadır.
Cevap: a) Yangın söndürme cihazlarını kullanmayı öğrenmek

---

7. Soru:
Bir bölgede sel tehlikesine karşı alınabilecek en etkili önlem aşağıdakilerden hangisidir?

a) Yüksek yerlere barınaklar inşa etmek
b) Alçak bölgelere evler yapmak
c) Sadece yağmur yağmasını beklemek
d) Su taşkınlarını önleyecek bentler ve barajlar inşa etmek

Çözüm: Sel tehlikesine karşı bentler ve barajlar inşa etmek, su taşkınlarını önlemek için en etkili çözümlerden biridir.
Cevap: d) Su taşkınlarını önleyecek bentler ve barajlar inşa etmek