İklim elemanlarının en önemlisi olan sıcaklık, diğer iklim elemanlarını temelden etkilemektedir. Basınç ve rüzgarlar da sıcaklığın kontrolü altındadır. Çoğunlukla havanın ısınıp yükselmesiyle alçak basınç alanları; soğuyup alçalmasıyla da yüksek basınç alanları oluşur. Oluşan iki farklı basınç merkezi arasındaki hava akımı da rüzgarları oluşturur. Yağışın oluşabilmesi için yeryüzündeki suların buharlaşıp yükselmesi ve yoğunlaşması, sıcaklığa bağlıdır.

Sıcaklık ve ısı farklı terimlerdir. Isı; cisimlerde mevcut potansiyel enerji iken, sıcaklık; potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesidir. Yeryüzünün temel sıcaklık kaynağı Güneş’tir. Güneşten gelen ışınların %251 atmosfere girdiğinde bulutların da etkisiyle uzaya doğru kaçar, %25’i dağılır (difüzyon), %15’i emilir (absorbe), %35’i yeryüzüne ulaşır. Yeryüzüne ulaşan bu enerjinin %8’i yere çarpınca tekrar uzaya yansır. Geriye kalan %27’si yeri ısıtır.

Sıcaklık Terselmesi (Inversion)

Kışın soğuk ve durgun havalarda soğuk hava çökerek zemine yerleşir. Sıcak hava da onun üzerinde yükselir. Böylece yükseldikçe sıcaklık azalacağı yerde artar. Bu olaya sıcaklık terselmesi denir. Bu olay kışın şehirlerde, özellikle vadilerde hava kirliliğini daha da artırır.

Sıcaklığın Yeryüzünde Dağılışına Etki Eden Faktörler

• Güneş ışınlarının yere değme açısı
  Güneş ışınlarının yere değme açısını etkileyen faktörler şunlardır:
  a. Enlem ( Dünya’nın Şekli)
  b. Yıllık hareket ve eksen eğikliği
  c. Günlük hareket
  d. Eğim ve bakı
• Aydınlanma süresi
• Yükselti
• Nemlilik
• Kara ve Denizlerin Dağılışı
• Okyanus akıntıları
• Rüzgarlar
• Bitki örtüsü
• Toprak ve kaya türlerinin etkisi

YERYÜZÜNDE SICAKLIĞIN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1. Güneş Işınlarının Yere Değme Açısı:

Yeryüzünde sıcaklığın dağılışını etkileyen en önemli etkendir. Güneş ışınları bir yere ne kadar dik düşerse sıcaklık o kadar yüksek, ne kadar eğik açıyla düşerse sıcaklık o kadar düşük olur.

Güneş Işınlarının Yere Değme Açısını Etkileyen Faktörler

a) Dünya’nın şekli (Enlem): Dünya’nın şeklinden dolayı Güneş ışınlarının yere değme açısı Ekvator’da fazladır. Kutuplara doğru gidildikçe bu açı daralır. Buna bağlı olarak sıcaklık değerleri de ekvatordan kutuplara doğru azalır. Bu nedenle;

• Ekvator çevresinden gelen rüzgarlar sıcaklığı artırırken, kutup bölgesinden gelenler sıcaklığı düşürür.
• Kutuplara yakın yerden gelen okyanus akıntıları soğuk iken, Ekvatora yakın yerden gelenler sıcak su akıntısı şeklindedir.
• Denizlerin sıcaklığı ve tuzluluğu kutuplara doğru azalır. Tarımın yükselti sınırı, toktağan kar sınırı (Daimi kar sınırı), orman üst sınırı kutuplara doğru azalır.
• Akarsuların donma süresi kutuplara doğru uzar.
• Bitki örtüsü aralıksız kuşaklar oluşturur.

b) Dünya’nın Günlük Hareketi: Güneş ışınlarının düşme açısı günün saatine göre değişir. Sabah ve akşam saatlerinde güneş ışınları yatık açıyla düşer ve atmosferde daha uzun yol (tutulma fazla) alarak yeryüzüne ulaşır. Bu yüzden bu saatlerde sıcaklık düşüktür. Öğle saatlerinde ışınlar dik düşer ve atmosferde daha kısa yol izleyerek gelir sıcaklık yüksektir. Ancak en yüksek sıcaklık Güneş ışınlarının en dik geldiği 12’de ölçülmez. Gün içindeki en yüksek sıcaklık enerji birikiminin en yüksek olduğu öğleden sonra saat 13.00-14.00 arasında ölçülür. Gün içindeki en düşük sıcaklık ise ısı kaybının en fazla olduğu Güneş’in doğuş anında ölçülür (0500-0600). Çünkü gün boyunca ısınan yeryüzü gece boyunca ısı kaybeder.

c) Yer’in Eksen Eğikliği ve Yıllık Hareketi (Mevsimler): Yer ekseninin eğik olmasından dolayı Dünya, Güneş etrafında dolanırken, yıl içerisinde güneş ışınlarının yere düşme açısı da değişir. Bu durum sıcaklığın yıl içerisinde farklılık göstermesine neden olur. Güneş ışınları 21 Mart ve 23 Eylül’de Ekvatora dik gelir. 23°27′ kuzeyde bulunan Yengeç Dönencesine 21 Haziran’da, 23°27′ güneydeki Oğlak Dönencesine 21 Aralık’ta dik gelir. Bunun sonucunda yarım kürelere güneş ışınları farklı açılarla düşer ve farklı mevsimlerin görülmesine ve farklı ısınmasına neden olur.

Dünya’nın yıllık hareketi sırasında, Güneş’e göre konumu değişirken yeryüzüne Güneş ışınlarının düşme açıları da değişir, yaz mevsiminde Güneş’ten alınan enerji yeryüzünü daha çok ısıtır. Kuzey Yarımküre’de karalarda ısı birikiminin en fazla olduğu ay Temmuz iken, denizlerde Ağustos’tur. Isı kaybının en fazla olduğu ay karalarda Ocak, denizlerde ise Şubat’tır. Güney Yarımküre’deki karalarda ise ısı birikiminin en fazla olduğu ay Ocak iken denizlerde Şubat’tır. Isı kaybının en fazla olduğu dönemler ise karalarda Temmuz denizlerde ise Ağustos’tur.

d) Bakı ve Eğim: Eğimin fazla olduğu yerler Güneş ışınlarını daha dik alırken eğimin az olduğu yerler Güneş ışınlarını daha eğik alır. Böylelikle eğimin fazla olduğu yerler öğlen saatlerinde fazla ısınırken, eğimin az olduğu yerler daha az ısınır. Cisimlerin Güneş’e göre olan durumlarına bakı (Güneş’e dönüklük durumu) denir. Güneş’e dönük olan yamaçlar daha çok ısınır. K.Y.K’da (Yengeç Dönencesi’nin kuzeyi) güney yamaçlar; G.Y.K’de (Oğlak Dönencesi’nin güneyi) kuzey yamaçlar daha fazla ısınır.

Kuzey Yarımküre’de aynı enlem ve aynı yüksekliğe sahip güney yamaçlarda, kuzey yamaçlara göre;

• Güneşlenme süresi daha uzundur. Sıcaklık ortalaması daha yüksektir.
• Karlar daha önce erir.
• Aynı tür bitkiler ve tarım ürünleri daha önce olgunlaşır.
• Bitki örtüsü üst sınırı daha yüksektir.
• Tarımsal faaliyet üst sınırı daha yüksektir.
• Daimi kar (toktoğan kar) alt sınırı daha yüksektir.
• Yerleşmeler daha çok güney yamaçlara yoğunlaşır.
• Yerleşmeler daha yoğundur.

2. Yükselti

Yükselti arttıkça;

✓ Sıcaklık düşer.
✓ Gazların yoğunluğu azalır, seyrelir.
✓ Basınç düşer.
✓ Yer çekimi azalır.
✓ Atmosferdeki su buharı azalır.
✓ Hava çabuk ısınır çabuk soğur.
✓ Bitki türleri değişir.
✓ Kar ve don olayları artar.
✓ Ürünlerde olgunlaşma süresi uzar.

Türkiye’de yükselti batıdan doğuya doğru gidildikçe artar.

Bu nedenle doğuya gidildikçe;

✓ Sıcaklık ortalaması düşer
✓ Sıcaklık farkı artar
✓ Karasallık artar
✓ Kar yağışlı gün sayısı artar
✓ Karın yerde kalma süresi uzar
✓ Donlu gün sayısı artar
✓ Ürün çeşitliliği azalır
✓ Tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi uzar.
✓ Gerçek ve indirgenmiş sıcaklıklar arası fark artar.

Yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisine örnekler:

1. Ekvatoral bölgede kalıcı karların bulunması
2. Bir dağ yamacından yukarıya doğru çıkıldıkça sıcaklık düşer. Buna bağlı olarak bitki türü de değişir.
3. Aynı enlem üzerinde bulunan merkezlerin sıcaklıklarının farklı olması

İndirgenmiş Sıcaklık

Yeryüzünde sıcaklığın enleme bağlı dağılışını gösteren haritalar çizilirken yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisini ortadan kaldırmak için indirgenmiş sıcaklık değerleri kullanılır. Yükselti faktörü ortadan kaldırılır ve tüm sıcaklık deniz seviyesi olan 0 metreye göre hesaplanır. İşte bir yerin yükseltisinin sıfır (0 m) kabul edilerek hesaplanan sıcaklığına indirgenmiş sıcaklık denir. Bir yerin indirgenmiş sıcaklığını hesaplamak için yükseltiden kaynaklanan sıcaklık farkı hesaplanır. Bu fark o yerin gerçek sıcaklığına eklenir. Şu formülle hesaplanır:

İndirgenmiş Sıcaklık : Gerçek Sıcaklık + (Yükselti Farkı / 200 m)

Örnek: Denizden 1800 m. yükseklikte bulunan A istasyonunun gerçek sıcaklığı 8°C’dir. Bu merkezin indirgenmiş sıcaklığı kaç °C’dir?

Cevap: Deniz seviyesine doğru inildikçe sıcaklık her 200 m.de 1°C arttığından;

1800 / 200 = 9°C sıcaklık farkı bulunur. Bu fark verilen sıcaklık değerine eklenir: 9 + 8 = 17°C

3. Kara ve Denizlerin Dağılışı

✓ Karalar denizlere göre çok ısınıp çok soğuduğundan yıllık ve günlük sıcaklık farkları denizlere göre daha fazladır.

✓ Ayrıca K.YK de karaların oranı GYK’ye göre daha fazla olduğu için yıllık sıcaklık ortalaması GYK’den 2°C daha fazladır.

✓ KYK’de karalar GYK’den fazla yer kapladığından KYK’de yazın fazla ısınma, kışın da fazla soğuma gerçekleşir. Bu durum sıcaklık farklarını arttırır.

✓ İzoterm eğrilerindeki sapmalar KYK’de daha belirgindir.

✓ Kara ve denizlerin farklı ısınmasının bir diğer sonucu ise denizden karaya doğru esen rüzgârların yazın serinletici, kışın ılıtıcı etki yapmasıdır.

✓ Kuzey Yarımküre’deki sıcak kuşak Güney Yarımküre’den daha geniştir.

✓ Sürekli basınç kuşakları GYK’de daha düzenlidir.

4. Atmosferdeki Nem Oranı

Nem bir yerin fazla ısınmasını ve soğumasını önler. Sıcaklık dengesini sağlar. Nemliliğin fazla olduğu bir yerde hava geç ısınır, geç soğur. Sıcaklık farkı az olur. (Denizel iklimlerde olduğu gibi) Nemlilik az ise hava çabuk ısınır, çabuk soğur. Sıcaklık farkı fazla olur (Karasal iklimlerde olduğu gibi).

Gökyüzünün açık olduğu, bulutsuz kış gecelerinde, yerden ışımayla enerji kaybı fazla olur.

Denizellik ve Karasallığı Belirleyen Özellikler

1. Hava çabuk ısınıp, çabuk soğuyorsa karasal, geç ısınıp geç soğuyorsa denizel iklim şartları etkilidir.
2. Kış erken geliyor uzun sürüyorsa karasal, geç gelip kısa sürüyorsa denizellik etkilidir.
3. Yaz ve kış arasındaki sıcaklık farkı fazlaysa karasal, azsa denizellik etkilidir. (Karasal ve denizel ortamlar arasında sıcaklık farkı yazın en az, kışın en fazladır.)
4. Yıllık sıcaklık farkı fazlaysa karasal, azsa denizeldir.
5. Atmosferdeki nem oranı fazla ise denizel, az ise karasal’dır.
6. Yıl içindeki yağışlar çoğunlukla yaz ve ilkbaharda toplanıyorsa karasaldır.
7. Yıllık ortalama yağış 500 mm kadarsa karasal, 500 mm fazla ise denizeldir.
8. Bitki örtüsünce zengin ise denizel, fakirse karasaldır.
9. Kışın sıcaklık eksi değerlere iniyorsa karasal, 0°’nin üstünde seyrediyorsa denizeldir.

5. Okyanus Akıntıları

Okyanus akıntılarının oluşmasının sebebi sürekli rüzgârlardır. Akıntılar geldikleri enleme göre etkiledikleri kıyılarda sıcaklığı artırıp düşürürler. Ekvator’dan kutuplara doğru hareket eden okyanus akıntıları sıcak, kutuplardan Ekvator’a doğru hareket eden okyanus akıntıları ise soğuk karakterlidirler. Okyanuslardaki sıcak su akıntıları geçtikleri yerlerde sıcaklığı arttırıcı, soğuk su akıntıları ise sıcaklığı azaltıcı etki yaparlar. Örneğin; Kuzeybatı Avrupa kıyıları, Orta Avrupa’dan daha ılıktır. Bunun nedeni bu kıyılardan geçen Gulf Stream sıcak su akıntısıdır. Sıcak su akıntıları ayrıca geçtikleri kıyılarda yıl boyunca ılıman olmasını sağlar. Kanada’nın doğu kıyıları batı kıyılarından daha soğuktur. Bunun nedeni bu kıyılardan geçen Labrador soğuk su akıntısıdır. Soğuk su akıntıları geçtikleri kıyılarda soğuk ve kurak olmasına yol açar, hatta çölleşmeyi de etkilemektedir.

Sıcak Su Akıntısı	Soğuk Su Akıntısı
Gulf-Stream	Labrador
Brezilya	Kanarya
Kuroşivo	Oyaşivo
Alaska	Kaliforniya
Madagaskar	Benguela
Doğu Avustralya	Peru

Not: Sıcak ve soğuk su akıntısının karşılaştıkları yerde, bol balık ve sis olur. Balık sayısının fazla olmasının sebebi, sıcak su ve soğuk su karşılaşma alanlarında yosun, oksijen ve planktonların fazla bulunmasıdır.

6. Rüzgarlar

Rüzgârlar sıcaklığı taşımaları açısından büyük önem taşırlar. Yüksek enlemlerden soğuk havayı alçak enlemlere, alçak enlemlerden de sıcak havayı yüksek enlemlere taşırlar. Rüzgârlar, geldikleri yerlerin sıcaklık özelliklerini ulaştıkları yerlere taşırlar.

Sıcaklıklar enleme göre değişme gösterdiğinden Ekvator çevresinden esen rüzgârlar sıcak olduğundan hava sıcaklığını yükseltirler. Kutuplardan esen rüzgârlar soğuk olduğundan hava sıcaklığını düşürürler. Rüzgârların çeşitli hareketleri geldikleri yerlerin iklim ve yağış şartlarını gittikleri yerlere taşımalarına ve ulaştıkları yerlerin iklimlerini etkilemelerine neden olur.

 

7. Bitki Örtüsü: Doğal bitki örtüsünün gür ve sık olduğu yerlerde güneş ışınları yeryüzüne fazla temas edemediği için toprak nemli kalır. Bu nedenle gündüzleri yerin fazla ısınmasını, geceleri de çabuk soğumasını önleyici bir görev üstlenir. Bitki örtüsünden mahrum alanlarda ise ışıma fazla olduğu için yerin ısınması da zordur.

8. Toprak ve Kaya Türlerinin Etkisi: Kumlu topraklar çabuk ısınır, çabuk soğur. Çünkü taneli malzemedir. Örneğin, yazın deniz kenarında gündüz sıcaktan, gece ise soğuktan kumlara basamazsınız. Blok şeklinde olan malzemelerde ise soğuma daha yavaş olur.

Taş ve toprağın rengi de ısınma ve soğumada etkilidir. Şöyle ki; açık renkli topraklar veya taşlar Güneş ışığını yansıttığı için sıcaklığı düşüktür. Örnek; Kalker (kireçtaşı) açık renkli olduğu için güneş ışınlarını çok yansıtır. Koyu renkli toprak ve taşlar güneş ışınlarını daha fazla emdiği için ısınma da daha fazladır. Örnek; Bazalt.

Sıcaklığın Yeryüzündeki Dağılışı

Sıcaklığın yeryüzüne dağılışı izoterm adı verilen eş sıcaklık eğrileri ile gösterilir. Sıcaklık haritalarına ise izoterm haritaları denir. İzoterm haritaları günlük, aylık ve yıllık olabilir. Bu haritaların bir kısmı gerçek sıcaklıkları gösterir. Bunlara gerçek izoterm haritaları denir. Bu haritalarda yükseltinin etkisi hesaba katılır.

Bir de, yükselti değerleri her yerde sıfır metre kabul edilerek, sıcaklık değerlerinin buna göre düzenlenip çizildiği haritalar vardır. Bu haritalara da indirgenmiş izoterm haritaları denir. Her yerin gerçek sıcaklığına, yükseltiden dolayı kaybettiği sıcaklığın eklenmesiyle indirgenmiş sıcaklık bulunur.

Not: İndirgenmiş İzoterm haritalarında, Güneş ışınlarının yeryüzüne değme açısı, sıcak ve soğuk su akıntısı, karasallık ve denizellik etkisi görülür.

Dünya Yıllık İzoterm Haritası

Harita incelendiğinde;

1. Sıcaklığın Ekvator’dan kutuplara doğru gittikçe düştüğü görülür (Enlemden dolayı). Ancak en yüksek sıcaklıklara Ekvator civarında değil, dönenceler çevresinde rastlanır. (Özellikle de Yengeç Dönencesi civarındaki karaların iç kesimleri) Bunun nedeni; buralarda alçalıcı hava hareketlerinin olması ve nem azlığıdır.
2. Dünyanın en soğuk yerleri kutuplar çevresindeki karalar üzerindedir (enlem ve karasallık).
3. KYK’de sıcaklıklar genel olarak GYK’den daha yüksektir. Bunun nedeni KYK’de karaların daha fazla yer kaplamasıdır.

4. KYK’de izoterm eğrileri çok girintili çıkıntılıdır. Bunun nedeni karaların geniş yer kaplamasıdır. GYK’de ise izoterm eğrileri paralellere nispeten uyar. Bunun nedeni; denizlerin geniş yer kaplamasıdır.
5. 50° ile 70° kuzey enlemleri arasında yer alan karaların batı kıyıları, doğu kıyılarından daha sıcaktır. Bunun nedeni; batı kıyılardan geçen Gulf Stream sıcak su akıntısıdır.
6. Termik Ekvator 7°-8° kuzeye kaymıştır. GYK’ye çok fazla inmez. Yani Termik Ekvator ile Ekvator çakışmaz. Bunun nedenleri; KYK’de karaların, GYK’de denizlerin fazla olması ve KYK’de sıcak su akıntılarının, GYK’de soğuk su akıntılarının daha etkili olmasıdır.

Termik Ekvator: Her meridyenin en sıcak noktalarını birleştiren teorik bir çizgidir.

Dünya Ocak Ayı İzoterm Haritasının Özellikleri

Harita incelendiğinde;

1. Bu ayda KYK’de kış mevsimi, GYK’de yaz mevsimi yaşandığından en yüksek sıcaklıklara GYK’de, en düşük sıcaklıklara KYK’de rastlanır.
2. Bu ayda Dünya’nın en sıcak yerleri Ekvator ve Oğlak Dönencesi arasında kalan Afrika’nın güneyi ve Avustralya’daki karaların iç kısımlarıdır.
3. Dünya’nın en soğuk yerleri ise Kuzey Kutbu ve yakın çevresi değil buradan biraz daha güneyde Sibirya, Kanada ve Grönland’ın kuzey ve orta kesimleridir. Bunun nedeni nemliliğin az oluşu ve karasallıktır.
4. Her iki yarımkürede de Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe izoterm uzanışları paralellere uymaz. Bu durum KYK’de daha belirgindir. Bunun nedeni kara-denizlerin dağılışı ve okyanus akıntılarıdır.
5. KYK’de aynı enlemlerde yer alan karaların iç kısımları kıyı kısımlarından daha soğuktur. Bunun nedeni karaların çabuk soğuma özelliğidir.
6. Okyanusların doğu kıyıları sıcak su akıntıları ve batı rüzgarlarından dolayı daha sıcaktır.

Harita incelendiğinde;

1. Bu ayda KYK’de yaz mevsimi, GYK’de kış mevsimi yaşandığından en yüksek sıcaklıklara KYK’de, en düşük sıcaklıklara GYK’de rastlanır.
2. Bu ayda Dünya’nın en sıcak yerleri Büyük Sahra, Arap Yarımadasının iç kısımları, İran Yaylası, Orta Asya, Kuzey Amerika’da Meksika ve Arizona ve Kaliforniya’da Ölü Vadi’dir. Bu durumun nedeni; buralarda nemin çok az olmasıdır. Bu ayda en soğuk yerler ise; Antarktika’dır. (-20°C)
3. İzotermlerin uzanışı düzgündür ve paralellerin uzanışına yakındır. Bu uzanış GYK’de daha düzdür. Bunun nedeni; denizlerin geniş yer kaplamasıdır.
4. KYK’de aynı enlemlerde yer alan karaların iç kısımları kıyı kısımlarından daha sıcaktır. Bunun nedeni karaların çabuk ısınma özelliğidir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

İklim Elemanları: Sıcaklık

Soru 1: Yeryüzünde sıcaklığı etkileyen en önemli faktör aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rüzgar
B) Güneş ışınlarının geliş açısı
C) Deniz akıntıları
D) Nem oranı
Cevap: B
Çözüm: Yeryüzünde sıcaklığı en çok etkileyen faktör, güneş ışınlarının geliş açısıdır.

Soru 2: Ekvator’dan kutuplara gidildikçe sıcaklığın azalmasının nedeni nedir?
A) Güneş ışınlarının dik gelmesi
B) Yüksekliğin artması
C) Güneş ışınlarının geliş açısının daralması
D) Havanın nem oranının artması
Cevap: C
Çözüm: Güneş ışınlarının geliş açısı ekvatordan kutuplara gidildikçe daralır, bu da sıcaklığın azalmasına neden olur.

Soru 3: Sıcaklığı etkileyen faktörlerden hangisi karaların ve denizlerin farklı ısınması ile ilgilidir?
A) Yükseklik
B) Enlem
C) Kara ve deniz dağılışı
D) Bitki örtüsü
Cevap: C
Çözüm: Karalar ve denizler farklı hızlarda ısındığı için kara ve deniz dağılışı sıcaklığı etkileyen faktörlerden biridir.

Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi bir bölgedeki sıcaklığın yüksek olmasını sağlayan etkenlerden biridir?
A) Yüksek enlemde yer alması
B) Alçak enlemde yer alması
C) Yüksek bir rakıma sahip olması
D) Deniz kıyısında olması
Cevap: B
Çözüm: Alçak enlemlerde güneş ışınları daha dik gelir, bu yüzden sıcaklık yüksektir.

Soru 5: Sıcaklığın deniz seviyesinden itibaren 200 metre yükseldikçe yaklaşık kaç derece azaldığı kabul edilir?
A) 0,5°C
B) 1°C
C) 1,5°C
D) 2°C
Cevap: B
Çözüm: Ortalama olarak, sıcaklık deniz seviyesinden itibaren 200 metrede 1°C azalır.

Soru 6: Günlük sıcaklık farklarının en az olduğu yerler genellikle nerelerdir?
A) Çöller
B) Dağlık alanlar
C) Okyanus kıyıları
D) Karasal bölgeler
Cevap: C
Çözüm: Okyanus kıyılarında deniz etkisi nedeniyle sıcaklık farkları daha azdır.

Soru 7: Sıcaklık üzerinde etkili olan “yükselti” faktörü nasıl bir etki yaratır?
A) Sıcaklığın artmasına neden olur
B) Sıcaklığı düşürür
C) Sıcaklığı etkilemez
D) Yalnızca deniz seviyesinde etkilidir
Cevap: B
Çözüm: Yükselti arttıkça sıcaklık azalır.

Soru 8: Aşağıdakilerden hangisi sıcaklığı etkileyen faktörlerden biri değildir?
A) Enlem
B) Yükselti
C) Yüzey şekilleri
D) Yerel saat
Cevap: D
Çözüm: Yerel saat sıcaklığı etkileyen bir faktör değildir.

Soru 9: Karasal iklim bölgelerinde günlük sıcaklık farkının fazla olmasının nedeni nedir?
A) Yüksek nem oranı
B) Güneş ışınlarının geliş açısı
C) Havadaki nem oranının düşük olması
D) Bitki örtüsünün yoğun olması
Cevap: C
Çözüm: Karasal iklimde nem oranı düşük olduğundan günlük sıcaklık farkı fazladır.

Soru 10: Kuzey Yarım Küre’de en sıcak ay genellikle hangisidir?
A) Haziran
B) Temmuz
C) Ağustos
D) Eylül
Cevap: B
Çözüm: Kuzey Yarım Küre’de genellikle Temmuz en sıcak aydır.