İKİNCİ YENİ SONRASI TOPLUMCU ŞİİR
1960’tan sonraki toplumcu şairler, “İkinci Yeni” anlayışını eleştirmişlerdir.
Yeni teknik ve biçim arayışlarıyla dili zenginleştirmişlerdir.
Şiirlerde genellikle “güncel” konuları işlemiştir.
“Umut, güzel günler beklentisi, mücadele, direniş, devrim” gibi konuları işlemişlerdir.
Slogana dayalı sert bir üslup benimsemişlerdir.
Serbest şiir anlayışını devam ettirmişlerdir.
Şairleri, kendilerini toplumun sözcüsü olarak görmüştür.
Dili, alıcıyı harekete geçirme işleviyle kullanmışlardır.
Marksizm ve komünizm felsefelerine dayalı şiirler yazmıştır.
Şiirde içeriğe önem vermişlerdir.
Geleneksel söyleyişten yararlanmışlardır.
Ataol Behramoğlu ve İsmet Özel’in 1970 ve 1971 yıllarında çıkardıkları “Halkın Dostları“ dergisi toplumcu gerçekçi sanatın ortaya konmasını sağlamıştır.
İsmet Özel, Ataol Behramoğlu, Turgay Gönenç, Afşar Timuçin, Süreyya Berfe gibi sanatçılar “Yelken” dergisi etrafında toplanarak şiirlerini yayımlamışlardır.
Temsilcileri: İsmet Özel, Ataol Behramoğlu, Nihat Behram, Nevzat Çelik, Kemal Özer, Refik Durbaş, Süreyya Berfe, Ahmet Telli
İSMET ÖZEL (1944-…)
İlk şiirlerinde İkinci Yeni etkisiyle imgeli ve yoğun anlamlı şiirler yazmıştır.
1970 devresinde Ataol Behramoğlu ve Murat Belge ile birlikte çıkardıkları “Halkın Dostları“ dergisi devresinde devrimci ve toplumcu bir sanat anlayışını ve Marksist bir dünya görüşünü benimsemiştir.
1974’te yayımlanan Amentü adlı şiiri ile İslamî dünya ve sanat görüşünü benimsemiştir.
Sürekli değişen şiir anlayışı, Marksist dünya görüşünün türevleri kabul edilmiştir.
Şiirlerindeki sert üslup hiçbir dönemde değişmemiş, şiirlerindeki ton daima yüksektir.
Şiirle ilgili görüşlerini “Şiir Okuma Kılavuzu” adlı eserinde sistematik bir biçimde açıklamıştır.
Eserleri
— Şiir: Geceleyin Bir Koşu, Evet İsyan, Cinayetler Kitabı, Cellâdıma Gülümserken, Çektirdiğim Son Resmin Arkasındaki Satırlar, Erbain / Kırk Yılın Şiirleri, Bir Yusuf Masalı, Of Not Being A Jew
ATAOL BEHRAMOĞLU (1942-…)
Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu olan sanatçı, Rusçadan birçok eser çevirmiştir.
İlk şiirlerinde İkinci Yeni etkisinde olan sanatçı, 1965’ten sonra toplumcu özü öne alan şiir anlayışını benimsemiştir.
İmgeci şiirden yalın ve toplumcu şiire geçmiş, siyasi düşüncenin şiirde eritilmesini amaçlamıştır.
Şiirlerinde, zaman zaman sloganvari söyleyişler görülür.
Yaşananları ve yaşadıklarını şiire aksettirmiştir.
Şiirlerinde, “aşk” ve “devrim” ön plandadır.
”Bir Gün Mutlaka” şiiri onun toplumcu gerçekçi yönünü gösteren bir beyanname niteliği taşır.
İsmet Özel’le “Halkın Dostları” dergisini, kardeşi Nihat Behram ile “Militan” dergisini çıkardı.
1981 ’de Afrika Yazarlar Birliği Lotus Edebiyat Ödülü’nü almıştır.
Eserleri
– Şiir: Bir Ermeni General, Bir Gün Mutlaka, Mustafa Suphi Destanı, Türkiye Üzgün Yurdum Güzel Yurdum, Ne Yağmur Ne Şiirler, Kuşatmada, İyi Bir Yurttaş Aranıyor, Kızıma Mektuplar, Aşk İki Kişiliktir, Eski Nisan, Bebeklerin Ulusu Yok, Sevgilimsin, Yolculuk Özlem Cesaret ve Kavga Şiirleri, Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var
REFİK DURBAŞ (1944-…)
Şiire İkinci Yeni’nin etkisinde başlamış, daha sonra toplumcu gerçekçi anlayışı benimsemiştir.
Şiirlerinde Marksist ideoloji ve bu yolda verilen mücadeleyi anlatır.
Şiirlerini halk dilinden ve klasik şiirden gelen unsurlarla zenginleştirmiştir.
İşçi kızların, çarşıların, pazar yerlerinin, çay ocaklarının dünyasını yansıtan şair olarak tanınmıştır.
Eserleri
— Şiir: Kuş Tufanı, Hücremde Ayışığı, Geçti mi Geçen Günler, Menzil, Çırak Aranıyor, İkinci Baskı, Çaylar Şirketten, Nereye Uçar Gökyüzü, Bir Umuttan Bir Sevinçten, Kimse Hatırlamıyor, Adresi Uçurum, Tilki Tilki Saat Kaç, Düşler Şairi, İstanbul Hatırası, İki Sevda Arasında Karasevda
SÜREYYA BERFE (1943-…)
İlk şiirlerini halk türküleri ve deyimleri tarzında yazmıştır.
Şairaneliği yıkan şair, düzyazı ile şiir arasında bir denge kurmaya çalışmıştır.
Şiirlerinde, kenar mahalle insanının duygularını,düşüncelerini; Marksist ideolojiyi ve bu yolda verilen mücadeleyi anlatır.
Şiirleri, kara mizaha kadar varan güçlü bir ironi taşır.
Eserleri
— Şiir: Gün Ola, Savrulan, Hayat ile Şiir, Ufkun Dışında, Şiir Çalışmaları, Ruhumun, Nabiga, Kalfa (Toplu Şiirler)
NİHAT BEHRAM (1946-…)
Marksist ve toplumcu bir anlayışa sahiptir.
1972’de çıkardığı ilk şiir kitabı “Hayatımız Üstüne Şiirler” kitabı yasaklanmış ve yazdıklarından dolayı 12 Mart Dönemi’nde iki yıl askeri cezaevinde tutuklu olarak kalmıştır.
Ataol Behramoğlu ile “Militan”, ayrıca ”Halkın Dostları” ve “Güney” dergilerini çıkarmıştır.
Eserleri
— Şiir: Hayatımız Üzerine Şiirler, Fırtınayla Borayla Denenmiş Arkadaşlıklar, Dövüşe Dövüşe Yürünecek, Hayatı Tutuşturan Acılar, Irmak Boylarında Turaç Seslerinde, Savrulmuş Bir Ömrün Günlerinden, Militan Şiirler, Ay Işığı Yana Yana, Cenk Çeşitlemesi, Yalın Yürek, Kundak, Hayatın Şarkısı
— Roman: Gurbet, Lanetli Ömrün Kırlangıçları
— Belgesel Anlatı: Darağacında Üç Fidan
KEMAL ÖZER (1935-2009)
İlk olarak bireysel ağırlıklı şiirler yazmış, daha sonra İkinci Yeni akımına bağlı şiirler yazmıştır.
Zengin çağrışımlara dayanan, betimleyici ve soyut imgelerle süslenmiş şiirler yazmıştır.
1965’ten sonra toplumcu gerçekçi sanat anlayışını benimsemiştir.
Şiirde hem biçim hem de içerik olarak yeni arayışlara girmiş, dünyanın politik-güncel olaylarını şiirleştirmeye yönelmiştir.
“Araya Giren Görüntüler” adlı eseri 12 Eylül’ün psikolojik tanıklığı ve sorgulanmasıdır.
“Sınırlamıyor Beni Sevda” adlı eseri sevdanın toplumsal yorumudur.
1956’da “a”, 1972’de “Yeni a” dergilerinin yönetiminde yer almıştır.
Eserleri
— Şiir: Gül Yordamı, Ölü Bir Yaz, Tutsak Kan, Kavganın Yüreği, Yaşadığımız Günlerin Şiirleri, Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya, Geceye Karşı Söylenmiştir, Kimlikleriniz Lütfen, Araya Giren Görüntüler, Sınırlamıyor Sevda Beni, Bir Adı Gurbet, İnsan Yüzünün Tarihinden Bir Cümle, Oğulları Öldürülen Analar, Onların Sesleriyle Bir Kez Daha, XX. Yüzyıldan Duvar Kabartmaları (Bütün Şiirleri)
AHMET TELLİ (1946-…)
Toplumcu gerçekçi şiirin 1960 ve 1980 sonrası kuşağında yer alan şairlerindendir.
Sözcük seçimi ve ses tonu bakımından İsmet Özel’den etkilenmiş, romantik ve başkaldırı şiiriyle tanınmıştır.
Eserleri
— Şiir: Yangın Yılları, Hüznün İsyan Olur, Dövüşen Anlatsın, Saklı Kalan, Su Çürüdü, Belki Yine Gelirim, Çocuksun Sen, Kalbim Unut Bu Şiiri, Barbar ve Şehla, Buradayım Sözümde
