İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SÜRECİNDE TÜRKİYE VE DÜNYA
Savaş Öncesi Yaşanan Gelişmeler
Almanya, İtalya ve Japonya revizyonist devletlerdi. Yani değişimden yana olan devletlerdi. Bu devletler sınırların mevcut hâlini değiştirmeyi planlıyordu.
Almanya
- Saar’da halk oylaması yaptırıldı. Halk Fransa yerine Almanya’yı tercih etti ve Saar Almanya’ya katıldı.
- Ren Bölgesi’ne asker çıkarıldı.
- Avusturya ile Almanya toprakları birleştirildi.
- Çekoslovakya’nın Südetler Bölgesi’nde yaşayan 4,5 milyon Alman için Südetler işgal edildi. İngiltere başbakanı N. Chamberlain’nin ortaya attığı “Yatıştırma Politikası” doğrultusunda Eylül 1938’de Münih Konferansı düzenlendi. Bu konferansa İngiltere, Fransa, İtalya ve Almanya katıldı. Südetler resmen Almanya’ya bırakıldı.
- Hitler Hayat Sahası politikası doğrultusunda Litvanya’nın Memel Limanı’nı işgal etti. Polonya’dan Danzing Limanı’na istedi. 1 Eylül 1939’da bu limana saldırarak II. Dünya Savaşı’nı resmen başlattı.
İtalya
- 1924’te Fiume’yi ele geçirdi.
- Yunanistan’dan Korfu Adası’nı aldı.
- 1936’da Habeşistan’ı işgal etti.
- 1938’te Arnavutluk’u ilhak etti.
Japonya
- 1905’te Kore’yi ilhak etti.
- 1931’de Mançurya’yı işgal etti.
Savaşın Nedenleri
- I. Dünya Savaşı sonunda imzalanmış olan Versay Antlaşması’nın ağır hükümler içermesi
- Yeni ideolojilerin yayılmak istenmesi. Yani komünizmin, faşizmin, nazizmin yayılmak istenmesi
- Almanya, italya ve Japonya gibi devletlerin saldırgan politika izlemeleri Savaşın Başlaması ve Cepheler
Avrupa Cephesi
1 Eylül 1939’da Almanya’nın Polonya’ya saldırması ile savaş resmen başladı. Almanya Yıldırım Harekatı adı verilen ani saldırısı ile Polonya’yı işgal etti. Ardından Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Fransa, Yunanistan ve Yugoslavya’yı da işgal etti. Fransızların ünlü Maginot Hattı’nı aşmayı başardı. İngiltere’ye havadan Kartal Hücumu Harekatı düzenlese de başarılı olamadı. Tarihin en büyük kara harekatı sayılan Barborossa Harekatı’nı SSCB üzerine düzenledi. Almanya, Stalingrad Savaşı’nda ilk kez yenilgi aldı. Bu yenilgi savaşın seyrini de değiştirdi.
1943’ün Eylül ayında İtalya’nın savaştan çekilmesi Almanya’yı oldukça zor durumda bıraktı. Haziran 1944’te müttefik devletler Fransa’yı kurtarmak için Normandiya çıkarmasını düzenlediler. Bu harekata ABD’li general Eisenhover komuta etmiştir. Fransa’nın ardından diğer Avrupa devletleri Alman işgalinden kurtarıldı. 1945’in başlarında müttefiklerAlmanya’ya girdiler. Nisan 1945’te Hitler intihar etti. Almanya Mayıs 1945’te kayıtsız şartsız teslim olmuştur.
Kuzey Afrika Cephesi
Bu cephede İtalya ile İngiltere arasında savaşlar yaşandı. En önemli savaş El Alameyn Savaşı’dır. İngiltere İtalya’nın Afrika sömürgelerini ele geçirmiştir.
Pasifik Cephesi (Büyük Okyanus Cephesi)
ABD’nin Savaşa Girişi (7 Aralık 1942)
ABD 1941 ‘de çıkardığı ödünç verme ve kiralama yasası ile müttefiklere silah satımına başladı. Bu durum Almanya’nın tepkisine yol açtı.
Ağustos 1941’de ABD ile İngiltere’nin Atlantik Bildirisi’ni yayınlamaları ABD’nin taraf olduğunun bir göstergesidir.
Japonya 7 Aralık 1942’de ABD’nin Honolulu Adası’ndaki Pearl Harbor üssüne saldırı düzenledi. Böylece ABD savaşa girmiş oldu.
ABD ile Japonya arasında yapılan deniz savaşlarının tümünü ABD kazanmıştır.
Bu savaşlar,
– Mercan Deniz Savaşı
– Leyte Deniz Savaşı
– Midway Deniz Savaşı
Savaş Sürecinde Diplomasi
II. Dünya Savaşı devam ederken müttefik devletler arasında bir takım konferanslar tertiplendi. Bu konferanslarda savaşın gidişatı, Türkiye’nin savaşa dahil edilmesi, Nazizim ve Faşizmin tasfiye edilmeleri konusu, savaşın sonunda uygulanacak politikalar ve savaş suçlularına karşı yapılacaklar konuları gündeme gelmiştir.
Bu konferanslar
— Cazablanca Konferansı
— Washington Konferansı
— Quebec Konferansı
— Moskova Konferansı
— Kahire Konferansı
— Tahran Konferansı
— Dumbarto Oaks Konferansı
— Yalta Konferansı
— San Francisco Konferansı
— Postdam Konferansı
Türkiye’yi Savaşa çekme Girişimleri
I. Kahire Görüşmesi
Bu görüşmenin diğer adı Menemencioğlu-Eden Görüşmesi’dir. Bu görüşmede İngiltere Türkiye’nin savaşa katılmasını istedi. Türkiye bunu reddetti. Bunun üzerine İngiltere Türkiye’den hava sahasını açmasını istedi. Dış işleri bakanı Numan Menemencioğlu bu isteği de reddetti.
Adana Görüşmesi (Sağırlar Diyaloğu)
İngiltere başbakanı W. Churchill ile cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve başbakan Şükrü Saraçoğlu Adana’da bir araya geldiler. İngiltere Türkiye’yi savaşa çekmek için ısrar ettiyse de Türkiye yine reddetti.
II. Kahire Görüşmesi
İngiltere, ABD ve Türkiye Kahire’de bir araya geldiler. Türkiye’yi cumhurbaşkanı İsmet Bey temsil etti. Buradaki görüşmelerden sonra Türkiye askeri destek verilmesi şartıyla savaşa girmeyi kabul etti.
