Moğolların Orta Asya’yı istila etmeye başlamalarının ardından Türkmenler kitleler hâlinde Anadolu’ya yönelmişlerdir. Dağınık hâlde hareket eden bu Türkmen kitleleri Anadolu’nun sosyopolitik hayatını derinden etkilemiştir. Konargöçer bir yapıya sahip olan Türkmenler Anadolu’da yerel unsurlara zarar verdiği düşüncesiyle Selçuklu sultanları tarafından gaza ve cihat politikası çerçevesinde sınır boylarına yerleştirilerek Bizans üzerine akınlar düzenlemeleri sağlanmıştır.

XIII. yüzyılın sonlarına gelindiğinde Anadolu’da Moğolların etkisinin kaybolduğu görülmüştür. Selçukluların eski güçlerinde olmadığını fark eden Türkmen beyleri egemen oldukları bölgelerde birer birer bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. XIII. yüzyılda başlayan II. Türk Beylikleri Dönemi XVII. yüzyılda Ramazanoğullarının Osmanlı Devleti’ne katılmasına kadar devam etmiştir.

II. Dönem Türk Beylikleri ve Kuruldukları Bölgeler

II. Türk Beyliklerinin Özellikleri

• Türkiye Selçuklularından doğan boşluğu doldurmuşlardır.
• Moğollara karşı mücadele etmişlerdir.
• Anadolu’da Türk varlığını devam ettirmişlerdir.
• Kuruldukları bölgelerde cami, medrese, han, hamam gibi yapılar yaparak Anadolu’yu bayındır hâle getirmişlerdir.
• Anadolu’da Türk kültürünü yaşatmışlardır.
• Sınır boylarının güvenliğini sağlamışlardır.

Moğollar Sonrası Anadolu’da Mutasavvıflar

Moğolların, Anadolu’daki siyasi, sosyal ve ekonomik düzeni bozmasının ardından savunmasız kalan halk, tasavvuf ehli manevi otoritelere sığınmaya başlamıştır. Bu dönemde Mevlâna Celâlettin Rumi, Hacı Bektaş Veli, Sultan Veled, Yunus Emre açtıkları tekke ve zaviyeler sayesinde geniş halk kitlelerini etraflarında toplamışlardır. XIII. yüzyılda Anadolu’ya gelen Mevlâna Celâlettin Rumi oğlu Sultan Veled ile birlikte Mevlevilik tarikatını kurarak Bağdat’tan Rumeli’ye kadar geniş bir coğrafyaya yayılmışlardır. İlk mutasavvıf olan Hoca Ahmet Yesevi’nin öğrencisi Hacı Bektaş Veli Anadolu’da İslam’ın yayılmasında etkili olan en önemli kişidir. Yunus Emre, Farsçanın ağır bir şekilde kullanıldığı XIII. yüzyıl Anadolu’sunda eserlerini duru bir Türkçe ile kaleme alarak Türkçe konuşan halk tabakasına tasavvufu sevdirmiştir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Aşağıdaki beyliklerden hangisi İkinci Beylikler Dönemi’nde Anadolu’da kurulan Türk beyliklerinden biri değildir?

A) Karamanoğulları
B) Germiyanoğulları
C) Danişmendliler
D) Osmanoğulları

Çözüm:
İkinci Beylikler Dönemi, Anadolu Selçuklu Devleti’nin Moğollar tarafından zayıflatılmasıyla ortaya çıkan beylikler dönemidir. Danişmendliler ise Birinci Beylikler Dönemi’ne aittir. Doğru cevap: C

---

2. Aşağıdaki beyliklerden hangisi Osmanlı Devleti’ne en uzun süre direnen ve onun Anadolu Türk birliğini sağlama çabalarını zorlaştıran beylerden biri olmuştur?

A) Karamanoğulları
B) Aydınoğulları
C) Candaroğulları
D) Menteşeoğulları

Çözüm:
Karamanoğulları, Osmanlı Devleti’nin Anadolu’daki en büyük rakiplerinden biri olmuş ve Osmanlı’ya en fazla direnen beyliklerden biri olmuştur. Doğru cevap: A

---

3. İkinci Beylikler Dönemi’nde aşağıdaki beyliklerden hangisi Ege Bölgesi’nde kurulmuştur?

A) Dulkadiroğulları
B) Germiyanoğulları
C) Ramazanoğulları
D) Artuklular

Çözüm:
Germiyanoğulları, günümüzde Kütahya ve çevresinde hüküm süren bir beylik olarak Ege Bölgesi’nde faaliyet göstermiştir. Doğru cevap: B

---

4. Osmanlı Devleti, Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamak için aşağıdaki beyliklerden hangisini çeyiz yoluyla topraklarına katmıştır?

A) Karamanoğulları
B) Germiyanoğulları
C) Candaroğulları
D) Hamitoğulları

Çözüm:
Germiyanoğulları Beyi, kızını Yıldırım Bayezid ile evlendirmiş ve çeyiz olarak Kütahya, Tavşanlı, Emet ve Simav’ı Osmanlı’ya bırakmıştır. Doğru cevap: B

---

5. Aşağıdakilerden hangisi İkinci Beylikler Dönemi’nin Osmanlı Devleti’ne sağladığı avantajlardan biri değildir?

A) Anadolu’da Türk nüfusunun artması
B) Osmanlı’nın siyasi ve ekonomik gücünü artırması
C) Osmanlı Devleti’nin fetih politikalarını hızlandırması
D) Osmanlı Devleti’nin Bizans İmparatorluğu’ndan toprak almasını zorlaştırması

Çözüm:
İkinci Beylikler Dönemi, Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da güç kazanmasına yardımcı olmuş ve Bizans’a karşı fetihlerini kolaylaştırmıştır. Ancak Bizans’tan toprak alınmasını zorlaştırmamıştır. Doğru cevap: D