iki Nokta ( 🙂

1. Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur:
Bahçemizde türlü türlü çiçek yetişiyor: lale, sümbül, gül…
İyi bir kompozisyonda şu özellikler olmalıdır: uygun bir başlık, anlaşılır bir anlatım, planlama, yazım ve noktalamaya uygunluk…

2. Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur:
Başarmak için tek şeye ihtiyacımız var: çalışkan olmak.

3. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:
Genç öğretmen biraz duraksadı:
—Adın ne senin?
—Mustafa.

Örnek Soru:

Aşağıda yay ayraçla gösterilen yerlerden hangisine iki nokta getirilebilir?
A) Gece erken yatar( ) sabah erken kalkar.
B) Masallar( )iyiliği öğretmenin en etkili yoludur.
C) Köyün başlıca iki geçim kaynağı şunlardı() tarım ve hayvancılık.
D) Köyler boşalıyor() kentlerimiz hızla köyleşiyor.

çözüm: 
C seçeneğinde yay ayraçtan sonra bir açıklama yapıldığı için yay ayracın olduğu yere iki nokta getirilmelidir. Cevap C’dir.

Üç Nokta (… )

1. Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:
Üzerinde solgun bir gömlek, başında büyükçe bir şapka…

2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelimelerin yerine konur:
Bu gizli bilgiyi …Bey verdi bize.
Şu adam bana diyerek hakaret etti.

3. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur:
…derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı…
…meçhul bir kubbenin derin yankılarını duydum birden.

Örnek Soru:

Aşağıdaki yay ayraçla gösterilen boşluklardan hangisinde üç nokta kullanılmaz?
A) Herkes hep şu mesleklerin peşinden koşmuştur: doktorluk, mühendislik, öğretmenlik( )
B) Bu duruşmada gizli tanık( ) Bey bize bildiklerini anlatacak.
C) Ne hakla karışıyorsun bana( )
D) Hafif esen bir rüzgar, bunaltıcı bir hava, geçmeyen dakikalar( )

Çözüm:
C seçeneğinde cümle bir soru cümlesi olduğu için sonuna üç nokta değil soru işareti getirilmelidir. Diğer seçeneklerin hepsine üç nokta konabilir. Cevap C’dir.

Çözümlü Örnek Sorular ve Cümleler:

Soru 1:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:) doğru kullanılmıştır?

A) Şunları almalıyız: elma, armut, muz.
B) Bugün hava çok güzel:
C) O kadar yorgunum ki:
D) Parka gitmek istemiyorum:

Cevap: A) Şunları almalıyız: elma, armut, muz.

Açıklama: İki nokta, kendisinden sonra örnek, açıklama veya liste verileceği zaman kullanılır. Bu cümlede “elma, armut, muz” örneklerdir ve iki nokta doğru kullanılmıştır.

Örnek cümle: Alışveriş listesi şunlardan oluşuyordu: süt, ekmek, peynir. (Doğru kullanım)

Soru 2:

İki nokta (:) hangi durumda kullanılır?

A) Bir cümleyi sonlandırmak için
B) Örnek vermek için
C) Bir şeyleri sıralamak için
D) Duygusal yoğunluk belirtmek için

Cevap: B) Örnek vermek için

Açıklama: İki nokta, örnek vermeden önce veya açıklama yapılacak cümlenin sonunda kullanılır.

Örnek cümle: Sınıfta şu öğrenciler vardı: Ali, Ayşe, Mehmet. (Doğru kullanım)

Soru 3:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç nokta (…) doğru kullanılmıştır?

A) Yolda yürürken birden…
B) Kitap çok güzeldi:
C) Öğretmen derse başlamak üzere…
D) Ders bitti:

Cevap: A) Yolda yürürken birden…

Açıklama: Üç nokta, cümlede tamamlanmamış bir düşünce veya beklenmedik bir durumu belirtmek için kullanılır. Bu cümlede beklenmedik bir durum belirtilmiştir.

Örnek cümle: Birden rüzgar çıktı ve… (Doğru kullanım)

Soru 4:

Üç nokta (…) hangi durumda kullanılır?

A) Cümleyi vurgulamak için
B) Cümleyi sonlandırmak için
C) Duygusal yoğunluk belirtmek için
D) Eksik kalan düşünceleri göstermek için

Cevap: D) Eksik kalan düşünceleri göstermek için

Açıklama: Üç nokta, yarım kalan veya tam söylenmeyen düşünceleri belirtmek için kullanılır.

Örnek cümle: O anda ne yapacağını bilemedi… (Eksik kalan düşünce)

Soru 5:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:) yanlış kullanılmıştır?

A) Öğretmenimiz dedi ki: “Dersimiz başlıyor.”
B) Bugün ödevlerimiz şunlar: Türkçe, Matematik.
C) Sınıfta üç kişi vardı: Ali, Ayşe, Can.
D) Kitap çok güzeldi: ama sonu biraz sıkıcıydı.

Cevap: D) Kitap çok güzeldi: ama sonu biraz sıkıcıydı.

Açıklama: İki nokta, bağlaçlardan önce kullanılmaz. Bu cümlede “ama” bağlacından önce iki nokta kullanılmamalıdır.

Örnek cümle: Sınıfta şunlar vardı: kalem, defter, silgi. (Doğru kullanım)