HÜCRENİN TEMEL KISIMLARI

Hücreler arasında yapısal farklılıklar bulunsa da tüm hücreler üç ana kısımdan oluşur.

Hücre Zarı

Hücreleri çepeçevre saran canlı, esnek ve seçici geçirgen bir yapıya sahiptir. Seçici geçirgen özelliği ile hücreye giren ve hücreden çıkan maddenin denetimini sağlar. Temel yapısını protein, yağ ve karbonhidrat oluşturur. Hücreyi korur ve hücreye şekil verir. Hayvan hücrelerinin dış kısmında sadece hücre zarı bulunurken, bitki hücrelerinde hücre zarının dış kısmında bir de hücre duvarı bulunur. Bitki hücrelerinin dış kısmındaki cansız hücre duvarı hücreye dayanıklılık ve sertlik kazandırır.

Çekirdek

Hücrenin yaşamsal faaliyetlerinin yönetim merkezidir. Bitki, hayvan gibi gelişmiş canlıların hücreleri ile amip, öglena ve terliksi hayvan gibi tek hücreli canlıların hücresinde, hücrenin merkezinde veya merkeze yakın bölgelerde bulunur. Hücrede çekirdek genellikle bir tanedir. Çekirdeği olmayan ya da birden çok çekirdeği olan hücreler de vardır. Örneğin, kanımızda bulunan olgun alyuvar hücresinin çekirdeği yoktur. Çizgili kas hücrelerimizin ise birden çok çekirdeği vardır. Bakterilerde de çekirdek yoktur, ancak kalıtsal bilgileri hücrenin sitoplazmasına dağılmış durumdadır. Çekirdek tüm hücrenin yaşamsal faaliyetlerinin yönetimini yapısındaki kromozomlar sayesinde gerçekleştirir.

Kromozom

Hücre çekirdeğindeki ipliksi yapılara kromozom denir. Kromozomlar canlıların kalıtsal özelliklerini taşır. Her canlı türünün kendine özgü kromozom sayısı vardır. Canlıların gelişmişlik düzeyi ile kromozom sayısı arasında hiçbir ilişki yoktur. Canlıların gelişmişlik düzeyleri, kromozomlar içerisinde şifrelenmiş kalıtsal özelliklerle belirlenir.

Güvercinin 16, patatesin 48, denizyıldızının 94 ve insanın 46 kromozomu vardır.

DNA

Kromozomların temel yapısını oluşturan moleküle DNA denir. DNA hücrenin yönetici molekülüdür. Çift iplikli sarmal bir yapıya sahiptir.

Gen

DNA’nın belirli uzunluklardaki görev birimlerine gen denir. DNA çok sayıda gen içerir. Genler, canlının vücut özelliklerini belirleyen biyolojik şifreler içerir. Örneğin göz rengi, saç rengi, cinsiyet, kan grubu gibi biyolojik özellikler genlerle kontrol edilir.