Bu yazımızda 7. sınıf Fen Bilimleri dersinin Hücre ve Bölünmeler ünitesinin “Hücre Organelleri ve Görevleri” konusunun ders notu bulunmaktadır. Konuyu bitirdikten sonra Hücre ve Bölünmeler ünitesinin online testlerini çözebilirsiniz.

7. Sınıf Hücre ve Bölünmeler Online Testler

Hücre Organelleri ve Görevleri Ders Notu

Sitoplazmada yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştiği yapılara organel adı verilir. Her organelin kendine özgü görevi vardır.

Organeller ve Görevleri

Hücre Zarı:

• Hücreyi dış ortamdan ayırmak,
• Hücrenin içindeki maddelerin kontrollü bir şekilde taşınmasını sağlamak,
• Hücrenin şeklini korumak,
• Hücrenin dış ortamla iletişim kurmasını sağlamak.

Çekirdek: 

Hücrenin kontrol merkezidir. DNA’yı (deoksiribonükleik asit) ve RNA’yı (ribonükleik asit) içerir. DNA, hücrenin genetik bilgisini taşır. RNA, protein sentezi için gereklidir.

Ribozom

• Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
• Protein üretiminde (sentezlenmesinde) görevlidir.
• Genç hücrelerde daha çok bulunur.

Endoplazmik Retikulum (ER)

• Hücre zarını çekirdeğe bağlayan kanallardan meydana gelir.
• Sitoplazma içinde maddelerin taşınmasını ve iletilmesini sağlar.

Koful

• Hücre içinde atık madde, besin ve su depolayan organeldir.
• Koful, genellikle bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde ise küçük ve çok sayıda bulunur. Bitki hücresi yaşlandıkça koful büyür.

Mitokondri

• Hücre için gerekli olan enerjiyi üretir.
• Hücrelerin enerji ihtiyacına göre hücredeki sayısı değişebilir. Örneğin enerji ihtiyacının fazla olduğu kas, sinir ve karaciğer hücrelerinde mitokondri sayısı diğer hücrelere göre daha fazladır.

Golgi cisimciği

• Hücre içinde salgı üretilmesi ve paketlenmesinde görevlidir.
• Golgi cisimciği özellikle salgı yapan ter bezi hücrelerinde, tükürük bezi hücrelerinde, koku çıkaran bitki hücrelerinde diğer hücrelere göre daha fazla sayıda bulunur.

Lizozom

• Hücre içinde sindirimde görevlidir.
• Hücre içindeki büyük yapılı besinleri, yapısı bozulmuş ve yaşlanmış organelleri parçalar.
• Lizozom organeli hücre savunmasında da görev alır. Özellikle hücreye giren bakteri, virüs ve toksit (zehirli) maddeleri etkisiz hâle getiren akyuvar hücrelerinde bu organeller çok sayıda bulunur.

Sentrozom

• Hayvan hücrelerinde bulunur, bitki hücrelerinde bulunmaz.
• Hayvan hücrelerinde, hücre bölünmesinde görevlidir.

Kloroplast

• Bitki hücrelerinde bulunur, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
• Işık enerjisini kullanarak fotosentez yapar. Fotosentez, kloroplast bulunduran canlının, ışık enerjisini kullanarak besin ve oksijen üretmesidir.

Sitoplazma:

• Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran yarı akışkan saydam sıvı. Canlının yaşamsal faaliyetini gerçekleştiren organel adlı yapılar sitoplazmada bulunur. Sitoplazma yumurtanın akı dediğimiz saydam sıvıdır. %90’ı sıvıdır.

Hücre Duvarı:

• Bitki ve bazı bakteri hücrelerinde bulunan cansız yapı, hücreye dayanıklılık sağlar.

BUNLARI ÖĞRENMEDEN GEÇMEYELİM

• Bitki hücrelerinde kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç çeşit plastid vardır.
• Kloroplast bitkilere yeşil renk verir. Bitkinin fotosentez yapmasını sağlar.
• Kromoplast bitkilere sarı, turuncu ve kırmızı renkleri verir. Bitkilerin kök, çiçek, meyve ve tohum gibi yapılarında bulunur.
• Lökoplast renksizdir. Bitkilerin ışık görmeyen kök, tohum ve yumru gibi kısımlarında bulunur. Bitkide nişasta, yağ ve protein depolar.

Çözümlü Sorular

Soru 1:

Aşağıdaki organellerden hangisi hücreye enerji sağlayan yapıdır?
A) Ribozom
B) Kloroplast
C) Mitokondri
D) Golgi Aygıtı

Cevap: C (Mitokondri)
Çözüm: Mitokondri, hücrede enerji üretiminde önemli bir rol oynar ve “hücrenin enerji santrali” olarak bilinir.

Soru 2:

Hangi organel, bitki hücrelerinde fotosentez yaparak besin üretir?
A) Kloroplast
B) Lizozom
C) Ribozom
D) Hücre Duvarı

Cevap: A (Kloroplast)
Çözüm: Kloroplast, bitki hücrelerinde bulunan ve fotosentez gerçekleştiren organeldir. Güneş ışığını kullanarak besin üretir.

Soru 3:

Aşağıdaki organellerden hangisi protein sentezinde görev alır?
A) Kloroplast
B) Ribozom
C) Mitokondri
D) Golgi Aygıtı

Cevap: B (Ribozom)
Çözüm: Ribozom, hücrede protein sentezini gerçekleştiren organeldir. Genetik bilgiyi kullanarak amino asitleri birleştirir.

Soru 4:

Hücrede atık maddelerin yok edilmesi ve sindirilmesi hangi organelin görevidir?
A) Kloroplast
B) Lizozom
C) Ribozom
D) Çekirdek

Cevap: B (Lizozom)
Çözüm: Lizozom, hücre içinde atık maddelerin sindirilmesi ve yok edilmesinde görevli organeldir. Enzimler içerir.

Soru 5:

Aşağıdaki organellerden hangisi bitki hücrelerine özel bir yapı olarak bilinir?
A) Mitokondri
B) Ribozom
C) Kloroplast
D) Lizozom

Cevap: C (Kloroplast)
Çözüm: Kloroplast, bitki hücrelerine özgü bir organeldir ve fotosentez için gereklidir. Hayvan hücrelerinde bulunmaz.