Kanser hücreleriyle yapılan araştırmalar, bu hücrelerin hücre döngüsünü düzenleyen sinyallere cevap vermediğini göstermiştir. Bunlar kontrolsüz şekilde bölünerek diğer dokuları istila ederler. Aşırı ölçüde bölünmenin temel nedeni, hücre döngüsünü kontrol eden genlerin mutasyona uğramasıdır. Bunun sonucunda işlevleri değişmiş protein ürünleri oluşur ve bu durum hücre döngüsünün kontrolünü bozar.

Kültürde üretilen normal memeli hücreleri sadece 20-50 kez bölündükten sonra yaşlanıp ölmelerine rağmen kanser hücreleri besin kaynağı sağlandığı sürece sınırsız sayıda bölünebilirler. Ölümsüz kanser hücrelerine en güzel örnek “HeLa” olarak adlandırılan bir hücre hattıdır. 1951 yılından beri kültürde çoğaltılan bu hücre hattının başlangıç kaynağı, Henrietta Lacks adlı kadından alınan bir tümördür.

Vücudun bağışıklık sistemi, hücre döngüsünün kontrolünden çıkmış hücreyi çoğunlukla ortadan kaldırır. Eğer bu hücre bağışıklık sisteminden kurtulursa, anormal şekilde bölünerek vücutta tümör adı verilen bir kitle oluşturur. Tümörler geliştiği dokuda kalarak etrafa yayılmıyorsa iyi huylu tümör adını alır. Bu tip kitleler fazla zarar vermezler ve ameliyatla çıkarılabilirler. Geliştiği yerde kalmayıp başka dokulara yayılma potansiyeli kazanmış tümörlere kötü huylu tümör denir. Bu tip tümöre sahip olan kişilere kanser olduğu söylenir.

Kötü huylu tümörler normalden farklı sayıda kromozom taşıyabilirler. Metabolizmaları bozulmuş olan bu hücreler her türlü yıkıcı faaliyete sahiptir. Kanser hücreleri köken aldığı yerden ayrılarak kan ve lenf yoluyla vücudun diğer kısımlarını işgal edip yeni tümörler oluştururlar. Bu tip yayılma olayı metastaz olarak adlandırılır.

Kanser için bazı tedavi seçenekleri vardır. Kötü huylu tümörlerde ameliyatın yanı sıra radyasyon terapisi ve kemoterapi uygulamaları yapılabilir. Radyasyon terapisinde vücudun tümör bulunan bölgeleri yüksek enerjili radyasyona maruz bırakılır. Bu tür radyasyon, kanser hücrelerini yavaşlatabilmesine ya da öldürebilmesine rağmen normal vücut hücrelerine de zarar verebilmektedir. Kemoterapide ise hücre bölünmesini önleyen ilaçlar kullanılır. Kemoterapi; yorgunluk, mide bulantısı ve saç dökülmesi gibi yan etkilere yol açabilir.

Kanserin çok çeşitli nedenleri vardır. Kansere yol açan bazı mutasyonlar kalıtsaldır ya da kendiliğinden oluşur. Öte yandan birçok kanser vakasını çevresel faktörler tetikler. X ışınları ve ultraviyole ışınlar, bazı kimyasal maddeler (katran, asbest vb.), hava kirliliği, kötü beslenme alışkanlığı ve virüsler kansere yol açabilen çevresel faktörlerden bazılarıdır.