HİPOFİZ BEZİ
Beynin hipotalamus bölümü hipofiz bezinin çalışmasını kontrol eder, hipofiz bezi de ürettiği hormonlarla tiroit bezi, böbrek üstü bezinin kabuk bölümü, yumurtalık ve testislerin çalışmasını kontrol eder. Ancak paratiroit bezi ve pankreas hipofizin kontrolünde çalışmaz.
Hipofizin arka Iobundaki ADH ve oksitosin hormonlarının asıl üretim yeri hipotalamustur. Bu iki hormon hipotalamusta üretilip, hipofiz bezinde depolanır. İhtiyaç halinde hipofizden kana salgılanır.
Hipofizde üretilen bazı hormonlar;
LH (Lüteinleştirici hormon):
Dişilerde yumurtalıkta olgunlaşan yumurtanın, yumurta kanalına atılmasını sağlar (ovulasyon).
Yumurtanın çıktığı folikülün korpus luteuma (sarı cisim) dönüşmesini sağlar. Ayrıca Korpus luteumdan östrojen ve progesteron hormonlarının salgılanmasını sağlar.
Uyarı: Oksitosin hormonu doğum sancılarını (rahim kasılması) oluşturur. Eğer doğum esnasında yeterince kasılma olmazsa suni sancı uygulanır (damardan oksitosin verilir)
ADH (Antidiüretik hormon =vazopressin):
- Böbreklerden suyun geri emilimini sağlar.
- Kan kayıplarında sırasıyla; kanın hacmi azalır, kanın osmotik basıncı artar, hipofiz bezi uyarılır, ADH salgısı artar ve böbreklerden suyun geri emilimi artar .
- Alkol, ADH salgısını engellediği için daha çok idrar oluşturmaya sebep olur.
- ADH eksikliğinde; suyun geri emilimi azaldığı için idrar miktarı artar ama idrarın yoğunluğu azalır. Böyle hastalar sık sık su içerler. Bu hastalığın belirtileri şeker hastalığına benzer ama idrarda şeker olmadığı için buna şekersiz şeker hastalığı denir.
Örnek: Bazı hormonların sadece hedef hücrelerde tepki oluşturabilmeleri, hormonların aşağıda verilen özelliklerinden hangisiyle açıklanabilir?
A) Hücrede ilgili hormona özgü reseptörler olmasıyla
B) Hücrelere kan yoluyla taşınmasıyla
C) Geri bildirim mekanizmasıyla miktarının dengede tutulmasıyla
D) Steroit bileşikler olmalarıyla
E) Her birinin farklı bir yapıya sahip olmasıyla
Çözüm: Bir hormonun, bir hedef organa etki edebilmesi için, hedef organın zarındaki reseptörler tarafından tanınması gerekir. Cevap: A
