Öyküleyici Anlatım (Öyküleme)

Öyküleme, yaşanmış ya da tasarlanmış bir olayın kişi, yer ve zaman ögelerine dayanılarak anlatılmasıdır. Bu anlatım tekniğinde olay anlatımı söz konusudur. Bu olaylar belli bir zaman dilimi içinde, belli bir yerde, kahramanlar etrafında geçer. Yazarın amacı, okuru olayın içine çekmektir. Olaylar; kahraman, gözlemci ya da hakim bakış açısıyla anlatılır. Roman, hikaye, tiyatro, destan gibi öyküleyici türlerin anlatımında olay metinlerinden yararlanılır.

Sabahtan beri yürüyorlardı. Yorgunluktan ayaklarına kara sular inmişti. O kadar ki karşılarındaki tepe, gözlerinde büyüyor, onlara adeta dağ gibi görünüyordu. Tepeye varınca bir ağacın altında bir süre dinlendiler. Susuzluk, açlık, yorgunluk her ikisini de bitkin duruma getirmişti. Su sesi duydular ve hemen o tarafa yürüdüler. Kayaların arasından şırıl şırıl akan suyu görünce gözlerine inanamadılar. Su, küçük bir kayadan dökülüyor, ağaçlardaki rengarenk kuşlar birbirlerine güzel şarkılar söylüyordu. Hemen bu billur gibi sudan doya doya içtiler. Suyun kenarındaki ağaçların meyveleriyle karınlarını doyurduktan sonra ağaçların altında tatlı bir uykuya daldılar. Uyandıklarında güneş, batıya meyletmişti. Karanlık basmadan köye varmak için hemen yola düştüler.

Bu metinde iki kişinin başından geçenler anlatılmış. Olaylar belli bir zaman akışına göre verilmiştir. Varlıklar hareket halindedir. Dil, sanatsal işlevde kullanılmıştır. “Dağ gibi, billur su” sözlerinde benzetme yapılmıştır. “Birbirine güzel şarkılar söylemek” sözleriyle kuşlara insana özgü nitelikler verilmiştir.

Betimleyici Anlatım (Betimleme)

Betimleme, varlıkları ayırıcı özellikleriyle verme demektir. Betimlemede bir kişi, bir yer, bir eşya veya manzara ayrıntılarıyla işlenir. Betimleme, bir bakıma sözcüklerle resim yapmaktır. Böylece varlıklar okurun gözünde canlanacak şekilde anlatılır. Bu da iyi bir gözlemci olmayı gerektirir. Betimleme, metnin yazarının amacına göre açıklayıcı ve izlenimsel betimleme olmak üzere ikiye ayrılır.

Sanatsal (İzlenimsel) Betimleme: İzlenim kazandırmak, okuru etkilemek ve sanat gücünü ortaya koymak için yapılan betimlemelere sanatsal (izlenimsel) betimleme denir. Okuyucunun duygularına seslenilir.

Köyün üzerini örten kara bulutlar, yerini masmavi gökyüzüne bırakmıştı. Yılan gibi kıvrıla kıvrıla akan derenin suları, coşkulu türküler söyleyerek akıyordu. Vadi rengarenk tomurcuk ve çiçeklere bürünmüştü. Arılar, türlü renklerdeki kelebekler çiçek çiçek dolaşıyordu. Kuşlar semada özgürce uçuyor, kuzular yemyeşil çimen/er arasında oraya buraya koşuşuyordu.

Bu betimlemede yazar, sanat gücünü ortaya koymaya çalışmıştır. Öznel bir yaklaşımla bir doğa parçasını etkileyici tarzda anlatmıştır.

Açıklayıcı Betimleme: Bilgi vermek için yapılan betimlemelere açıklayıcı betimleme denir. Varlıklar nesnel bir bakış açısıyla verilir. Bilgiler, işe duygular karıştırılmadan, bir fotoğraf gerçekliğiyle ortaya konur.

Gazetedeki ilan dikkatimi çekti: Bulgurlu Mahallesi’nde satılık ev. Ev tek katlı. İki dönümlük bir bahçenin içinde. Bahçede kiraz, erik, ceviz ağaçları ile küçük bir yüzme havuzu var. Sarı boyalı, kırmızı çatılı evin dört odası ve bir mutfağı var. Odalar güneş görüyor.

Bu betimlemede yazar, anlatıma kendi duygularını katmamıştır. Amacı, bilgi vermektir.

Hikaye (Öykü)

• Hikaye Tanımı, Hikayenin Genel Özellikleri
• Hikayenin Yapı Unsurları
• Hikaye Türleri
• Hikayede Anlatım Biçimleri
• Hikayede Anlatım Teknikleri