Hikâye Türleri

Hikâyeciliğin tarihsel süreci incelendiğinde karşımıza üç tür hikâye çıkmaktadır. Bu türler “olay öyküsü“,  “durum öyküsü”  ve “Modern Hikâye” olarak adlandırılır.

1. Olay Hikâyesi (Klasik Hikâye)

Bu tarz öykülere “klasik vak’a öyküsü” de denir.

• Bu tür öykülerde olaylar zinciri; kişi, zaman, yer öğesine bağlıdır.
• Olaylar serim, düğüm, çözüm sırasına uygun olarak anlatılır.
• Olay, zamana göre mantıklı bir sıralama ile verilir; düğüm bölümünde oluşan merak, çözüm bölümünde giderilir.
• Bu teknik, Fransız sanatçı Guy de Maupassant (Guy dö Mopasan) tarafından geliştirildiği için bu tür öykülere “Maupassant tarzı öykü” de denir.
• Türk edebiyatında bu tarz öykücülüğün en büyük temsilcisi, Ömer Seyfettin’dir. Ayrıca Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Orhan Kemal, Samim Kocagöz, Necati Cumalı, Talip Apaydın da olay öykücülüğünün temsilcileri arasındadır.

2. Durum Hikâyesi (Modern Hikâye)

Bu tarz hikâyelere “modern öykü” de denir.

• Her hikâye olaya dayanmaz.
• Bu tür öykülerde merak öğesi ikinci plandadır.
• Yazar, bu öykülerde okuyucuyu sarsan, çarpan, heyecana getiren bir anlatım sergilemez. Onun yerine günlük hayattan bir kesit sunar veya bir insanlık durumunu anlatır.
• Bu öykülerde kişisel ve sosyal düşünceler, duygu ve hayaller ön plana çıkar.
• Durum öyküsü ünlü Rus edebiyatçı Anton Çehov tarafından geliştirildiği için bu tür öykülere “Çehov tarzı öykü” de denir. Bu tarz öykünün Türk edebiyatındaki önemli temsilcileri: Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal’dır.

3. Modern Hikâye

Modern hikâye, geleneksel hikâye yapılarından farklı olarak karakterlerin iç dünyasını, toplumsal eleştirileri ya da bireyin topluma karşı yabancılaşmasını işler. Genellikle psikolojik derinlik ve içsel çatışmalar ön plandadır.

Özellikleri:

• Psikolojik çözümleme: Modern hikâyelerde karakterlerin içsel çatışmaları, ruhsal çözümlemeleri ayrıntılı şekilde işlenir.
• Klasik olay örgüsüne aykırılık: Olay örgüsü belirgin bir düzende ilerlemeyebilir; karakterlerin ruhsal durumlarına göre farklı anlatım teknikleri kullanılabilir.
• Teknik çeşitlilik: İç monolog, bilinç akışı, zamanda sıçramalar gibi yenilikçi anlatım teknikleri kullanılabilir.
• Öncü Yazarlar: Dünya edebiyatında Franz Kafka, James Joyce; Türk edebiyatında ise Haldun Taner, Adalet Ağaoğlu modern hikâye türünde tanınmış yazarlardır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1
Aşağıdaki hikâye türlerinden hangisi daha çok duygulara hitap eden ve olayların akışı yerine ruhsal çözümlemelere odaklanan bir türdür?

A) Olay Hikâyesi
B) Durum Hikâyesi
C) Fabl
D) Masal
E) Modern Hikâye

Cevap: B
Durum hikâyesi, olaydan ziyade ruhsal çözümlemelere ve karakterin iç dünyasına odaklanır.

Soru 2
Aşağıdakilerden hangisi olay hikâyesinin özelliklerinden biri değildir?

A) Serim, düğüm, çözüm bölümlerinden oluşur.
B) Merkezinde belirli bir olay bulunur.
C) Okuyucunun zihninde soru işaretleri oluşturur.
D) Genellikle serim düğüm ve çözüm bölümlerine dayanır.
E) Konu, okuyucunun ruhsal yapısına hitap eder.

Cevap: E
Olay hikâyesi, olay örgüsü üzerinden gelişir; ruhsal çözümlemelere değil olaylara odaklanır.

Soru 3
Hangi tür hikâye, Anton Çehov tarafından başlatılmış ve olay örgüsünden çok karakterin iç dünyasını ve ruhsal durumunu yansıtmaya yöneliktir?

A) Masal
B) Fabl
C) Modern Hikâye
D) Durum Hikâyesi
E) Olay Hikâyesi

Cevap: D
Durum hikâyesi, Anton Çehov tarafından başlatılmıştır ve olaydan çok ruhsal çözümlemelere odaklanır.

Soru 4
Olay hikâyesinde olayların akışını ve sonuçlanmasını sağlamak amacıyla kullanılan yapıya ne ad verilir?

A) Merak unsuru
B) Olay zinciri
C) Kişiler arası diyalog
D) Betimleme
E) Çözümleme

Cevap: B
Olay hikâyesinde olayların belirli bir akışa göre sıralanması “olay zinciri” olarak adlandırılır.

Soru 5
Aşağıdaki hikâye türlerinden hangisi, genellikle ders verme amacı taşıyan ve kahramanların çoğunlukla hayvan olduğu hikâye türüdür?

A) Masal
B) Olay Hikâyesi
C) Durum Hikâyesi
D) Fabl
E) Modern Hikâye

Cevap: D
Fabl, genellikle ders verme amacı taşır ve kahramanlar çoğunlukla hayvanlardır.

Soru 6
Durum hikâyesinin Türk edebiyatındaki en önemli temsilcilerinden biri olan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sait Faik Abasıyanık
B) Halit Ziya Uşaklıgil
C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
D) Ahmet Hamdi Tanpınar
E) Reşat Nuri Güntekin

Cevap: A
Sait Faik Abasıyanık, Türk edebiyatında durum hikâyesinin önemli temsilcilerindendir.

Soru 7
Aşağıdaki hikâye türlerinden hangisinde fantastik unsurların daha sık yer alması ve genellikle “bir varmış bir yokmuş” gibi ifadelerle başlaması beklenir?

A) Modern Hikâye
B) Durum Hikâyesi
C) Masal
D) Fabl
E) Olay Hikâyesi

Cevap: C
Masallar genellikle fantastik unsurlar içerir ve “bir varmış bir yokmuş” gibi ifadelerle başlar.

Soru 8
Aşağıdaki özelliklerden hangisi modern hikâye için doğrudur?

A) Başlangıcı ve sonu kesinlikle bellidir.
B) Olay örgüsü çok önemlidir.
C) Çoğunlukla okura soru işaretleri bırakır.
D) Hayvan karakterlere sıkça yer verilir.
E) Eğitici öğeler bulundurması zorunludur.

Cevap: C
Modern hikâyede olaylar net bir şekilde sonuçlanmayabilir ve okurda merak uyandıran soru işaretleri bırakır.

Örnek Sorular:

Modern hikâye, diğer öykü çeşitlerinden farklı olarak insanların her gün gördükleri fakat düşünemedikleri bazı durumların gerisindeki gerçekleri, hayaller ve birtakım olağanüstülükler gösteren hikâyelerdir.

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi modern hikâyenin Türk edebiyatındaki temsilcilerindendir?

A) Sait Faik Abasıyanık
B) Refik Halit Karay
C) Ömer Seyfettin
D) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
E) Recaizade Mahmut Ekrem

Aşağıdakilerden hangisinde çehov tarzı hikâyenin en önemli temsilcileri bir arada verilmiştir?

A) Ömer Seyfettin – Sait Faik Abasıyanık
B) Ahmet Mithat Efendi – Ömer Seyfettin
C) Memduh Şevket Esendal – Sait Faik Abasıyanık
D) Ahmet Mithat Efendi – Memduh Şevket Esendal
E) Ömer Seyfettin – Ahmet Mithat Efendi

Bu tarz öykülere ……. denir. Bu tür öykülerde merak ögesi ikinci plandadır. Yazar; okuyucuyu sarsan, heyecana getiren bir anlatım sergilemez. Onun yerine günlük yaşamdan bir kesit sunar veya bir insanlık durumunu belli bir durum içinde aktarır. Bu tarz öykünün dünya edebiyatındaki en önemli temsilcisi Rus sanatçı ……… olduğu bilinir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) durum öyküsü – Maupassant
C) olay öyküsü – Maupassant
B) olay öyküsü – Çehov
D) modern öykü — Çehov
E) durum öyküsü – Turgenyev