HİKAYE (ÖYKÜ)

Yaşanmış veya yaşanması mümkün olan olayların okuyucuya haz verecek şekilde anlatıldığı kısa edebî yazılara “hikâye (öykü)” denir.

• Hikâye, insan yaşamının bir bölümünü, yer ve zaman kavramına bağlayarak ele alır.
• Hikâyede olay ya da durum söz konusudur. Olay ya da durum kişilere bağlanır; olay ya da durumun ortaya konduğu yer ve zaman belirtilir; bunlar sürükleyici ve etkileyici anlatımla ortaya konur.
• Hikâyelerde düşündürmekten çok, duygulandırmak ve heyecanlandırmak esastır.
• Hikâyeler, gerçek ya da düş ürünü bir olayı kısa şekilde anlatır.
• Kısa olması, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır.
• Hikâye, olay eksenli bir yazı türüdür. Hikâyede temelde bir olay vardır ve olaylar genellikle yüzeyseldir.
• Hikâyeler genellikle kişilerin anılarını anlatması şeklinde oluşur.
• Hikâye, kısa bir edebiyat türü olduğu için bu eserlerde fazla ayrıntıya girilmez. Olayın ya da durumun öncesi, sonrası okura sezdirilir. Okur, bazı sözcüklerden yararlanarak ve düş gücünü kullanarak kişiler hakkında ya da olaylar ve durumlarla ilgili yargılara ulaşabilir.
• Hikâyeler, Batı’da romanla aşağı yukarı aynı dönemde oluşmaya başlamıştır. Özelikle realizmle hikâye türü başlı başına bir tür olarak yetkinlik kazanmıştır.

Hikâye, anlatım olarak romana benzer ama aslında onun romandan çok farklı yanları vardır:

• Hikâye, romandan daha kısadır.
• Hikâyede temel olan olaydır. Romanda ise temel olan karakter, yani kişidir. Hikâyeler olay üzerine kurulur, romanlar ise kişi üzerine kurulur.
• Hikâyede tek olay bulunmasına karşın romanda birbirine bağlı olaylar zinciri vardır. Romandaki olaylardan her biri hikâyeye konu olabilir.
• Hikâyede kahramanların tanıtımında ayrıntıya girilmez, kahramanlar her yönüyle aktarılmaz. Romanlarda ise kahramanlar ayrıntılı bir biçimde, hemen her yönüyle tanıtılır. Romandan farklı olarak hikâyede, kişiler sadece olayla ilgili yönleriyle anlatılır. Bu yüzden hikâyelerdeki kişiler bir karakter olarak karşımıza çıkmaz.
• Öyküde, olayın geçtiği yer (çevre) sınırlıdır ve ayrıntılı olarak betimlenmez. Romanlarda olay sayısı fazla olduğu için olayların geçtiği çevre de geniştir. Bu çevreler, çok ayrıntılı olarak betimlenir.
• Hikâyeler kısa olduğu için anlatım yalın, anlaşılır ve özlüdür. Romanlarda ise anlatım daha ağır ve sanatlıdır.