HAREKET

Hareket hâlindeki bir varlığın hareket süresince izlediği yola yörünge denir. Bir hareketlinin yörüngesi doğrusal, çembersel, eliptik ya da başka bir eğri şeklinde olabilir.

Hareketli; bir doğru boyunca ilerliyorsa öteleme hareketi, bir nokta ya da eksen etrafında dönüyorsa dönme hareketi, bir nokta ya da eksen etrafında titreşim yapıyorsa titreşim hareketi yaptığı söylenir.

Hareket İle İlgili Kavramlar

Bir varlığın bulunduğu noktanın, seçilen bir referans noktasına göre yönlü uzaklığına konum denir. Konum ile gösterilir ve vektörel bir büyüklüktür.

Alınan Yol

Bir noktadan başka bir noktaya giden bir hareketlinin izlediği yörüngenin uzunluğuna alınan yol denir. Alınan yol x ile gösterilir ve skaler bir büyüklüktür.

Yer Değiştirme 

Bir noktadan başka bir noktaya giden bir hareketlinin, son konum vektörü ile ilk konum vektörünün farkına yer değiştirme denir. Yer değiştirme ile gösterilir ve vektörel bir büyüklüktür.

Sürat

Bir hareketlinin birim zamanda aldığı yola sürat denir. Sürat v ile gösterilir ve skaler bir büyüklüktür.

hesaplanır. SI birim sisteminde sürat birimi metre/saniye, birim sembolü m/s’dir ve sürat türetilmiş bir büyüklüktür.

Hız

Bir hareketlinin birim zamandaki yer değiştirmesine hız denir. Hız ile gösterilir ve vektörel bir büyüklüktür.

hesaplanır. SI birim sisteminde hız birimi metre/saniye, birim sembolü m/s dir ve hız türetilmiş bir büyüklüktür.

Düzgün Doğrusal Hareket

Bir doğru boyunca eşit zaman aralıklarında, eşit miktarlarda yol alan bir varlığın hareketine düzgün doğrusal hareket denir.
Hareket çeşitlerinin en basit hâli düzgün doğrusal harekettir. Törenlerde uygun adım yürüyen öğrencilerin hareketi düzgün doğrusal harekete örnek verilebilir.

Düzgün doğrusal hareket yapan bir hareketli için konum ve hızın zamanla değişimleri aşağıdaki grafiklerdeki gibi olur.

Ortalama Hız ve Ortalama Sürat

Bir hareketlinin toplam yer değiştirmesinin geçen süreye oranına ortalama hız denir.

Hareketlinin aldığı toplam yolun geçen süreye oranına da ortalama sürat denir.

Dünya’da birçok şehirde trafik akışının düzenini sağlamak, zaman ve yakıttan tasarruf etmek için yeşil dalga uygulaması yapılmaktadır. Bu uygulamada yeşil dalga tabelasında belirtilen süratle yol alan araçların süratleri değişse de ortalama süratleri tabeladaki değerlerle aynı olursa sürücü, 0 hat üzerindeki tüm trafik lambalarından yeşil ışıkta geçebilir.

Farklı Referans Noktalarına Güre Hareket

Bir varlığın hareketini tanımlamak için durgun olduğu kabul edilen bir sistem seçmek ve hareketi bu sisteme göre tanımlamak gerekir. Durgun olduğu kabul edilen bu sisteme referans sistemi denir.

Bir referans sistemine göre durgun olarak gözlemlenen bir varlık, başka bir referans sistemindeki gözlemciye göre hareketli olarak gözlemlenebilir. Örneğin seyir hâlindeki bir geminin güvertesinde ayakta duran bir yolcu, güvertedeki durgun bir gözlemciye göre hareketsiz algılanır. Aynı yolcu, sahildeki durgun bir gözlemciye göre hareketli algılanır. O halde mutlak referans sisteminden bahsedemeyiz.

Bir cismin hareket durumu; aynı referans sistemindeki iki gözlemciye göre aynı ya da farklı olabileceği gibi farklı referans sistemindeki iki gözlemciye göre de aynı ya da farklı olabilir.

Bunu, gözlemcilerin bulunduğu referans sistemi ve hareket durumları belirler.

Çözümlü Örnek Sorular: