HALDUN TANER (1915—1986)

Sanat dünyasına 1945’te Yedigün dergisinde Haldun Hasırcıoğlu takma adıyla yayımladığı “Töhmet” adlı hikâyeyle girmiştir.

Oyun ve hikâye yazarı olarak tanınan yazar; gazetelerde fıkra, söyleşiler yazmış, başyazarlık yapmıştır.

Tiyatro eserlerinde çağın değişen toplumsal olaylarını ve sorunlarını ele almıştır.

İlk oyunlarından sonra epik türde eserler vermiştir. 1949—1962 yılları arasında yanılsamacı anlatımla, iyi kurgulu oyunlar yazmıştır: Huzur Çıkmazı, Fazilet Eczanesi, Günün Adamı, Ve Değirmen Dönerdi, Dışarıdakiler, Lütfen Dokunmayın.

1962’den sonra temel çıkış noktası olarak Brecht’in epik tiyatro anlayışını benimsemiştir: Keşanlı Ali Destanı, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Ayışığında Şamata, Zilli Zarife.

Geleneksel Türk tiyatrosunun biçim özelliklerinden ve B. Brecht’in maddeci-epik tiyatro anlayışından yararlanarak ulaştığı sentezle çağdaş Türk tiyatrosunda “epik tiyatronun öncüsü” sayılmıştır.

Keşanlı Ali Destanı adlı eseri, Türk edebiyatında ilk epik tiyatro örneği sayılır.

Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nun 1967’de kurulmasıyla kabare türünde oyunlar yazmıştır: Vatan Kurtaran Şaban, Bu Şehr—i Sitanbul ki, Dün… Bugün, Mevzuumuz Aşk ü Sevda, Dekorumuz Deniz Derya, Yar Bana Bir Eğlence, Hayırdır İnşallah. Zeki Alasya ve Metin Akpınar ile birlikte “Devekuşu Kabare Tiyatrosu’“ (1967), Ahmet Gülhan’la “Tef Kabare” tiyatrolarının kuruluşuna katılmış, bu çalışmalarıyla kabare tiyatrosunun öncüsü olarak tanınmıştır.

Modern hikâyenin edebiyatımızdaki önemli temsilcilerindendir.

Gücünü mizah, gözlem ve yergiden alan hikâyelerinde; büyük kentlerin değişik kesimlerinden seçtiği topluma uyum sağlayamayan kişilerin davranışlarını, düşünüş biçimlerinin eksikliklerini, bilgisiz, kaba kimseleri, kişilerin yaratılıştan gelme ruhsal bozukluklarını alaycı ve yergici bir dille işlemiştir.

“İyi bir gözlemci” ve “güçlü bir belleğe sahip” bir hikâyecidir.

Batılılaşmanın yanlış anlaşılmasının ürünü olan züppe tipinin son örneğini vermiştir.

1953’te New York Herald Tribune gazetesi adına Yeni İstanbul gazetesinin Türk hikâyeciler arasında açtığı dünya hikâye yarışmasında “Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu” adlı hikâyesiyle Türkiye birincisi seçilmiştir.

“On İkiye Bir Var” ile 1955’te Sait Faik Hikâye Armağanı’nı, “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” ile 1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülünü almıştır.

Eserleri

– Hikâye: Yaşasın Demokrasi, Tuş, Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu, Ayışığında Çalışkur, On İkiye Bir Var, Konçinalar, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü, Yalıda Sabah, Kızıl Saçlı Amazon

— Tiyatro: Günün Adamı, Keşanlı Ali Destanı, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Huzur Çıkmazı, Fazilet Eczanesi, Ve Değirmen Dönerdi, Dışarıdakiler, Lütfen Dokunmayın, Eşeğin Gölgesi, Ayışığında Şamata, Bu Şehr—i Sitanbul ki, Dün… Bugün, Mevzuumuz Aşk ü Sevda, Dekorumuz Deniz Derya, Yar Bana Bir Eğlence, Hayırdır İnşallah, Vatan Kurtaran Şaban, Astronot Niyazi…

— Düzyazı: Yazboz Tahtası Devekuşuna Mektuplar I, Önce İnsan Devekuşuna Mektuplar II, Düşsem Yollara Yollara, Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil, Hak Dostum Diye Başlayalım Söze