Isı alan veya ısı veren maddelerin zamanla sıcaklıklarında meydana gelen değişimleri grafik ile gösterebiliriz.

ISINMA GRAFİĞİ:

Isı alan saf bir maddenin zamanla sıcaklığında meydana gelen değişimin gösterildiği grafiğe ısınma grafiği denir.
Aşağıdaki tabloda ısıtılan bir maddenin zamanla sıcaklığında meydana gelen değişim gösterilmiştir.

Şimdi tablodaki değerleri kullanarak bu maddenin sıcaklık – zaman grafiğini çizelim.
Grafiği çizerken sırası ile aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir:

• Birbiri ile kesişen yatay ve dikey iki çizgi çizilir.
• Yatay çizgi zaman, dikey çizgi sıcaklık alınarak tablodaki değerler yazılır.
• Tablodaki sıcaklık ve zaman değerleri noktalara yerleştirilir.
• Noktalar birleştirilerek grafik tamamlanır.

Buna göre çizilen grafiğe bakılarak bu madde ile ilgili aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir:

• Madde saf bir maddedir.
• Maddenin erime noktası 20°C, kaynama noktası ile 120°C’dir.
• Madde 10. – 20. dakikalar arasında erimiş, 35. – 45. dakikalar arasında kaynamıştır.
• Madde; 0°C’ta katı, 20°C’ta katı – sıvı, 60°C’ta sıvı, 120°C’ta sıvı – gaz, 130°C’ta gaz hâlindedir.
• Madde 5. dakikada katı, 12. dakikada katı – sıvı, 30. dakikada sıvı, 42. dakikada sıvı – gaz, 47. dakikada gaz hâlindedir.

SOĞUMA GRAFİĞİ:

Isı veren saf bir maddenin zamanla sıcaklığında meydana gelen değişimin gösterildiği grafiğe soğuma grafiği denir.
Aşağıdaki tabloda soğutulan bir maddenin zamanla sıcaklığında meydana gelen değişim gösterilmiştir.

Tablodaki değerler kullanılarak bu maddenin sıcaklık – zaman grafiği aşağıdaki gibi çizilir.

Buna göre çizilen grafiğe bakılarak bu madde ile ilgili aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir:

• Madde saf bir maddedir.
• Maddenin yoğunlaşma noktası 110°C, donma noktası 10°C’tır.
• Madde; 120°C’ta gaz, 110°C’ta gaz – sıvı, 50°C’ta sıvı, 10°C’ta sıvı – katı, 0°C’ta katı hâldedir.
• Madde; 3. dakikada gaz, 8. dakikada gaz – sıvı, 20. dakikada sıvı, 36. dakikada sıvı – katı, 45. dakikada katı hâldedir.

ISI – SICAKLIK GRAFİĞİ:

Saf bir maddenin aldığı veya verdiği ısının etkisi ile sıcaklığında meydana gelen değişimi ısı – sıcaklık grafiği ile gösterebiliriz.
Aşağıda saf X maddesinin 1 gramına ait ısı – sıcaklık grafiği verilmiştir.

Buna göre verilen grafiğe bakılarak X maddesi ile ilgili aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir:

• Saf bir maddedir.
• Erime sıcaklığı 8°C, kaynama sıcaklığı 112°C’tir.
• Erime ısısı (100 j – 50 j) 50 j’dur.
• Buharlaşma ısısı (270 j – 200 j) 70 j’dur.
• 0°C’ta katı, 8°C’ta katı – sıvı, 50°C’ta sıvı, 112°C’ta sıvı – gaz, 120°C’ta gaz hâldedir.