1. Gazete Haberciliği

• Gazete haberciliği, gazetenin ilk iletişim aracı olarak kullanılmaya başlanması nedeniyle en eskisidir. Bu nedenle bugün bile geleneksel habercilik yöntem ve süreçlerine sahip bulunmaktadır
• Gazete haberciliği de diğer iletişim araçları gibi aslında bir takım işidir ve haberi toplayıp yazan muhabirden başlayarak, gazeteyi basan baskı ustasına kadar, tüm kadronun ortak koşuşturmasını gerektirmektedir. Gazetede de diğerleri gibi mükemmel bir iş bölümünün varlığı söz konusudur
• Gazetelerde, haberi toplayıp yazan muhabir, istihbaratı sağlayan servis, ekonomi, politika, sanat, spor, dış haberler, polis adliye, eğitim, sağlık gibi çeşitli uzmanlık bölümlerine ayrılmış kadrolar, hazırlanan haberleri tasarımlayan sayfa tasarım uzmanları, fotoğraf birimi, bilgisayar operatörleri işin mutfağında yer alırken, tasarımdan sonraki aşamayı oluşturan ve eskiden pikaj, film, montaj gibi birimlerin yerini alan, bilgisayar ile sayfaların hazırlandığı tasarım birimi, kalıp ve baskı da gazetenin fiziksel üretim sürecinde yer alan birimlerdir.
• Gazete haberciliğinde en önemli faktörlerden biri, haberlerin toplanıp yazılmasıysa diğeri de sunumudur Haber konularının yazı işlerinin yönetim kadroları tarafından belirlenmesi ya da kimi zaman muhabirlerin kişisel çabalarıyla ortaya çıkarılan haber konularının tartışılıp gerekli araştırmaların ve görüşmelerin yapılarak haber bilgisinin toplanması ve daha sonra da toplanan tüm bilgilerin o çok özel dil olan haber diline dönüştürülmesi, gazete haberciliğinin en önemli iki ayağından birini oluşturmaktadır. Diğer ayak ise haberlerin gazetedeki sunum biçimine ve oranına, fotoğraf ve grafik ya da özel çizimler gibi diğer görsellerine karar verme ve haberi gazete kağıdına en etkili biçimde yansıtma becerisini gösteren mizanpai, diğer deyişle gazetenin tasarımıdır.
• Gazete haberciliğinde sunum, üretilen haberlerin gazete içerisinde ne şekilde yer alacağının belirlenmesidir. Bu işlem bir yönüyle gazetenin yayın çizgisi ile ilişkiliyken, diğer yönüyle de sayfa tasarımının temel uğraşıdır. Editörler ve yayın kurulu hangi haberlerin gazeteye hangi sayfalardan gireceğine karar verirken, sayfa tasarımcıları da, haberlerin hangi sayfalarda ne şekilde sunulacağını belirlemektedirler.
• Bir haberin üretilmesi ve sunulması farklı işlerdir. Haber sunum ögelerinin bilinçli kullanımının, gazetede yer alan haberleri daha ilgi çekici hale getirmesi, önem sırasının vurgulanması ve daha kolay okutturulması gibi önemli yararları vardır. Dolayısıyla, gazetelerin birinci sayfalarının gerçekten de vitrin niteliği taşıyan sayfalar olduğunu, gazetenin vitrinini oluşturduğunu söylemek mümkündür.
• Tasarım haberlerin biçimlendirilmesidir. Haber sunumundaki bütün ögeler, sayfa tasarımında harmanlanarak okuyucuya sunulmaktadır. İyi bir haber, fotoğraf, spot, başlık gibi unsurlar hazırlandıktan sonra tasarımcıya teslim edilir. Tasarımcı bu ögeleri en iyi şekilde değerlendirebileceği gibi, hak ettiği değeri de veremeyebilir. Tasarımcı, sunum biçimiyle haberlerin değerini belirleyen kişidir.
• Tasarımın işlevleri: a) Gazeteyi çekici ve ilginç kılmak, b) Gazeteyi mümkün olduğunca kolay okunur ve anlaşılır kılmak, c) Okur için haberleri sıralandırmak, d) Gazetede bir kimlik oluşturmak ve bunu gazetenin bütününde sürdürebilmektir

2. Radyo Haberciliği

• Gazeteden sonra kullanıma giren ikinci kitle iletişim aracı radyodur Radyo, yalnızca sese dayalı ve dinleme duyusuna hitap eden bir iletişim aracı olarak, özellikle 1920 ila 1980 yılları arasında gerek Türkiye’de ve gerekse tüm dünyada bilgilendirme, haberdar etme ve eğlendirme aracı olarak çok önemli işlevler görmüştür
• Radyo haber bültenleri, program cingılının (özgün, tanımlayıcı, hatırlatıcı kısa süreli müzik) duyurusuyla başlar Bülteni bir spiker sunar İlk haberden başlayarak en önemliden daha az önemliye doğru bir haber sıralaması izlenir ve bazen cingıllarla birbirinden ayrılmış bölümler olabilir En önemli haber, bültenin ilk sunulan haberidir.
• Haberler, ilgi çekme temeline dayalıdır. Genel bir sunumla dikkatler çekilip “şimdi bu haberi dinle” biçiminde bir giriş yapılır.
• Radyo haberinde asıl olan hızlılıktır. Bültende, özel ses efektleri, teyp kaydı ya da telefon bağlantısıyla söyleyenin ağzından sözleri aktarılarak canlılık da yaratılabilir.
• Haberler; yeni gerçekleşmiş, açık, anlaşılması kolay ifadeler üzerine kuruludur Haberler, kısa cümleli, az heceli ve telaffuzu kolay sözcüklerle oluşturulur. En zayıf yönü, tekrarlanmazsa, geri dönüş olanağının bulunmamasıdır.
• Radyo haberlerinde açıklamadan çok o an sahip olunan ve verilen bilgi önemlidir. Yayının canlı olduğu göz önüne alınarak, olabildiğince geçmiş zaman ifadeleri kullanmaktan kaçınmak gereklidir “az önce aldığımız bilgiye göre” demek doğrudur Haberlerde genellikle “dün” ifadesi kullanılmaz.
• Radyo haberciliğinin zorluğu, dinleyicinin ilgisinin uzun süreli olmamasıdır.

3. Televizyon Haberciliği

• Televizyonda haberin dramatik bir bütünlük içinde ifade edilmesi zorunluluğu vardır.
• Gelişen olaylar, konuşma biçiminde izleyiciye aktarılır.
• Olaylardan anında haberdar edilebilir ve görüntü sunulabilir.
• En önemli özelliklerinden biri canlı yayın yapabilmesidir. Canlı yayın, olayı meydana geldiği anda aktarabildiğinden, televizyon haberlerine güven duyulmasına ve ilgi duyulmasını sağlamaktadır.
• Televizyon haberciliği tüm iletişim araçları arasında en hızlısıdır; zamana karşı yapılan yarışta önderlik televizyondadır.
• Televizyon haberciliğinde süreklilik yoktur Gazetede olduğu gibi anlamak için tekrar başa dönülmesi mümkün değildir.
• Görüntü ve ses, eşzamanlı ve anında iletilebilir.
• Haberleri seçme ya da sıralama gibi seçme kolaylığı bulunmamaktadır
• Süre sınırlıdır. Otuz ya da kırk beş dakikalık akşam haber bülteninde, her biri otuz saniyeyi geçmeyen yirmi kadar olaya yer verilebilmektedir Bu nedenle haberler geniş ayrıntılarıyla ele alınmaz.
• Televizyon haberlerinin görüntüye olan bağımlılığı, çoğu zaman sadece görüntüsü olan haberlerin bültene alınması gibi bir dezavantajı da beraberinde getirmektedir. Pek çok önemli haber, görüntüsü olmadığı için gündem dışı kalabilmektedir.
• Aynı anda çok geniş bir kitleye hitap edebilir.
• Görsel ve işitsel olduğu için okuma—yazma bilme zorunluluğunu kaldırmaktadır.
• Haberciliğe insan öğesi katılmaktadır. Görüntü ögesi ile haber spikeri her akşam oturma odalarına gelen bir konuk haline gelir.
• Televizyon çekim ekibinin varlığı, girdiği her yerde dikkat çektiğinden olayların gerçekliğini, seyrini bozabilmektedir.
• Televizyon haberciliğinin görüntüye dayanması, akıldan çok duygulara yönelmesi onu canlı ve güçlü kılmaktadır.
• Televizyon haberlerinde uzmanlaşmaya, yazılı basında olduğu kadar gidilmemektedir
• Spor ve hava durumu dışında uzman muhabirleri yoktur.
• Dünyanın hemen hemen her ülkesinde yapılan araştırmalarda televizyon en güvenilir haber verme kaynağı olarak öndedir.

4. Dergi Haberciliği

• Gazeteler, günlük ve her gün yeniden başlayan hızlı bir süreç ile yayımlanırken, dergiler en az haftalık olarak yayımlandıkları için, gazetelere göre daha fazla üstünlüklere sahiptirler. Bir haberin derlenip toplanması, araştırılıp yazılması için kullanılan sürenin genişliği bu üstünlüklerin başında gelmektedir. Haberin kaynağına, haber ile ilgili detaylara, ilintili kişi ve konulara daha fazla zaman ayırma, onlara ulaşabilme ve gazete haberine göre çok daha fazla detay verebilme üstünlüğüne sahip oldukları için, hata yapma ihtimalleri de o düzeyde azalmaktadır Ayrıca, çok daha etkili görseller, çok daha özenle hazırlanmış bir içerik de dergiyi gazeteye göre üstün konuma getirmektedir. Gazete aynı gün tüketilirken, dergi en az bir hafta boyunca okunabilme şansına da sahip bulunmaktadır.
• Dergide yayınlanmış haberler okurlar tarafından dergiyle birlikte arşivlenebilir.
• Dergi haberciliğinin seçim ölçütleri, diğer kitle iletişim araçlarındaki haberlerin seçim ölçütlerinden farklı değildir Dergi haberciliğinde de haberin güncelliği, ilginçliği, okuyucu için taşıdığı anlam, ne kadar genişlikte bir kitleyi ilgilendirdiği gibi temel ölçütler geçerlidir.
• Dergi haberciliğinin en temel üstünlüklerinden biri, sıradan, renksiz ve yetersiz içeriğe sahip bir haber bile keyif ve ilgiyle okunabilir hale getirilebilinir.
• Dergi haberciliğinde daha kalıcı nitelikte fotoğraf ve görseller kullanılır Dergiyi diğer kitle iletişim araçlarından ayıran en önemli özelliklerden biri daha özenle çekilmiş fotoğrafların ve hazırlanmış görsellerin kullanılmasıdır Muhabirden gelen haberler, editörler tarafından gazete haberine göre çok dikkatle ve özenle gözden geçirilir, kimi zaman yeniden yazılır.

5. Genel Ağ (İnternet) Haberciliği

• Gazetelerin internet üzerinde yayımlanmaya başlamasıyla birlikte ortaya çıkan yeni gazetecilik türüne “online”, “elektronik” veya “sanal gazetecilik” denilmektedir.
• Haber anında yayımlanabilir, haber ve olayların gelişmeleri kitleye anında yansıtılabilir Burada, diğer iletişim araçlarına göre yeni olan bir şey yoktur. Çünkü benzer yayımları, telefon, telgraf, radyo ve televizyon aracılığıyla da anında yapılabilmektedir. Burada farklı olan ise, internet’teki tartışma, konuşma ortamları ve e-mail araçlarından yararlanarak okurun aktif katılımını sağlamak; çok geniş bir çevreden sıcak ve taze bilgi toplayarak bunu yayımlamaktır. Tartışma ortamlarında bilgi sıcağı sıcağına yayımlanmakta ve bu bilgiden binlerce kişi aynı anda yararlanabilmektedir
• Yer ve zaman farklılığını ortadan kaldıran özelliğe sahiptir. Online yayınlar, basılı materyal, film, radyo, televizyon yayınlarındaki gibi günlük izleneceği gibi, anlık gelişmeler anında duyurulabilmektedir. Ayrıca, ülkeler arası zaman farklılığı diye bir sınırlılık online yayınlarda yoktur Online yayınlar, çoğunlukla kendi siteleri içerisinde arşivlenmekte ve sonraki kullanımlar için kolay ulaşım imkânı sağlamaktadır
• Online gazetecilik etkileşimlidir Web üzerinde etkileşimliliği sağlamak için önemli bir mekanizma sunulmakta; uzun içerikli ve karmaşık anlatımlı metinlerde, konunun detayı için başka sitelerdeki enformasyona bağlantılar sunulmakta, farklı görüntüleme olanakları, derinlik ve detay ekleyebilme olanağı bulunmaktadır Online gazetecilikteki yazı, metin içinde çeşitli web sayfalarına bağlantıları içerebilmektedir. Böylece okur, yazının detayı için gerekli bağlantılara tıklayarak ilgili bilgi kaynağına kolaylıkla ulaşabilmekte; gazetelerdeki yer sıkıntısı nedeniyle sunulamayan detaylar sorunu, online gazetelerde ortadan kalkmaktadır.
• Geleneksel gazete okura, haberi doğrusal ve tek yönlü bir öyküleme ile sunmaktadır Online gazetecilik ise okura bir katılım olanağı vermekte; okur, istediği yere, sayfadaki bağlantılarla ulaşabilmekte, tepkisini yine ilgili bağlantılara tıklayarak e-posta ile anında bildirebilmektedir. Aynı web sitesi içindeki sayfalara veya farklı web sitelerine iç ve dış bağlantılar, dokümanların kaynaklarına ve bilginin arka plan kaynaklarına kolayca erişimi sağlamakta; bu olanak bir gazeteci için, haberi ile ilgili araştırmasında daha geniş bilgi toplamasına yardımcı olmaktadır
• Hangi sayfa, haber ve yazarın ne sayıda okunduğu anında saptanabilir Basılı gazetelerde hangi sayfaların, hangi haberlerin ve hangi köşe yazarlarının daha fazla okunduğunu tespit edebilmek için anketler yapıp sonuçları değerlendirmek; diğer deyişle zaman, para ve emek harcamak gereklidir Ayrıca elde edilen bulguların da ne kadar güvenilir olduğu tartışma konusudur Oysaki internet’teki gazete web sayfalarından en fazla hangisinin okunduğunu belirlemek mümkündür; en fazla hangi web sayfasının “hit” aldığı, sayfaları ziyaret edenlerin coğrafik dağılımları gibi bilgileri, sisteme konulacak bir sayaç programı ile zaman—para—emek harcamadan günü gününe tespit edilebilmektedir
• Basılı gazetelerin dağıtım sorunu bulunmaktadır. Basılı gazetelerin dünya genelinde bir dağıtım örgütlenmesi çok zordur. Oysaki internet üzerinden gazete yayımlamakla, basılı gazeteden çok daha geniş bir kitleye ve evrensel boyutta haber ve bilgi ulaştırma imkânı doğmuştur Geleneksel gazetenin üretim giderlerini oluşturan matbaa ve kâğıt giderleri, internet yayımcılığında yoktur.
• Web, geleneksel medya ile aynı içeriği kullanmasına karşın, geleneksel medyadan daha üstün sunuma sahip, daha az maliyetli ve özel ilgi alanlarına yönelik olarak daha fazla yayın yapılmasını sağlamaktadır.

İnternet gazeteciliğinin avantajlı yönleri

• Haber, çok hızlı bir biçimde verilebilir ve sürekli güncellenir.
• Okur, habere 24 saat, dilediği zaman ulaşabilir.
• Haber ile fotoğrafı birlikte kullanabilir.
• Multimedya temelinde ses—grafik—görüntülü dosyaları kullanılır.
• Arşivdeki haberlere kolayca ulaşılabilir ve istenilen haberler saklanabilir.
• Okurla interaktif etkileşim sağlanır; okurun yorumları anında iletilebilir.
• Haberle ilgili konularda, web sitelerinin linklerinin verilmesiyle, arka plan bilgilerine kolaylıkla ulaşılabilir.
• Diğer medyada yer almayan farklı haberler bulunabilir