GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI

Dünya, Güneş’in etrafında dolanırken uydusu olan Ay da Dünya’nın etrafında dolanır. Dolayısıyla Ay, Dünya ile birlikte Güneş’in etrafında dolanmış olur. Bu üç gök cismi, yaptıkları hareketler sırasında zaman zaman aynı doğrultuda dizilir. Bu dizilişlerde her üç gök cisminin birbirleriyle oluşan pozisyonlarına bağlı olarak Güneş ve Ay tutulması gibi doğal olaylar gerçekleşir.

GÜNEŞ TUTULMASI

Dünya Güneş’in, Ay da Dünya’nın çevresinde dolanırken bazen Ay, Dünya ile Güneş arasına girer. Bu üç gök cisminin merkezleri aynı doğrultuya geldiğinde, Ay’ın gölgesi Dünya’nın bazı bölgelerine düşer. Bu bölgelerde bulunan kişiler bir süre Güneş’i göremez. Bu olaya Güneş tutulması denir. Güneş tutulması bir doğa olayıdır. Güneş tutulmasında Güneş ışık kaynağı, Ay ise saydam olmayan cisimdir. Güneş tutulması sırasında Ay, Güneş’in tam önüne geçip, güneş ışığının Dünya’ya ulaşmasını engeller. Ay çok daha küçük olmasına rağmen bize çok daha yakın olduğundan, Güneş’i tam olarak örtebilir. Basit ışın çizimleri ile Güneş tutulması aşağıdaki gibi gösterilebilir.

Güneş tutulması, Ay’ın gölgesinin Dünya’ya düştüğü bölgelerden gözlenebilir. Güneş tutulması esnasında Ay, yeni ay evresindedir. Yaklaşık her 29 günde bir Ay yeni ay evresinde bulunur. Ancak buna rağmen her ay Güneş tutulması gerçekleşmez. Bu durumun sebebi Ay’ın yörüngesinin belli bir açıya sahip olmasıdır. Bundan dolayı Ay yeni ay evresinde iken Ay’ın gölgesi Dünya’nın altına ya da üstüne denk gelir. Bu sebeple Güneş tutulması her ay gerçekleşmez. Dünya üzerinde bir noktada Güneş tutulması gerçekleştiğinde aynı yerde tekrar Güneş tutulmasının gözlenebilmesi için 375 yıl geçmesi gerekir. Güneş tutulması kısa bir süre devam eder. Dünya, Güneş sisteminde tam bir Güneş tutulmasının gözlenebileceği tek gezegendir.

Güneş tutulmasında Güneş’e çıplak gözle bakılmamalıdır. Göz sağlığını korumak için koruyucu gözlükler takılmalıdır.

Güneş Tutulması

• Ay, Dünya ile Güneş arasındadır.
• Güneş, Dünya üzerinden gözlenemez.
• Ay, Dünya üzerine gelen güneş ışığının tamamını veya bir kısmını engeller.
• Gündüz yaşanan bölgelerde gözlenir.
• Ay’ın yeni ay evresinde gerçekleşir.
• Daha seyrek gerçekleşir.
• Dünya üzerinde dar bir alanda gözlenir.
• Tutulma kısa süre (birkaç dakikalığına) gözlenir.
• Koruyucu ekipman (filtreli gözlük vb.) kullanılarak izlenmelidir.
• Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı, Ay’ın Güneş’e olan uzaklığından fazladır.

AY TUTULMASI

Dünya Güneş’in, Ay da Dünya’nın çevresinde dolanırken bazen Dünya, Güneş ile Ay arasına girer. Bu üç gök cisminin merkezleri aynı doğrultuya geldiğinde, Dünya’nın tam gölgesi Ay’ın aydınlanmasını engeller. Yani Ay, Dünya’nın gölgesinde kalır. Bu olaya Ay tutulması denir. Ay tutulması da Güneş tutulması gibi bir doğa olayıdır. Ay tutulmasında Güneş ışık kaynağı, Dünya ise saydam olmayan cisimdir. Basit ışın çizimleri ile Ay tutulması aşağıdaki gibi gösterilebilir.

Bulunulan yere göre birkaç saat süreyle gözlenebilen Ay tutulması o anda gece olan her yerden gözlenebilir. Ay tutulmasında Ay, dolunay evresindedir. Ay tutulması sırasında Ay, Dünya’dan gözlenemez. Yaklaşık her 29 günde bir Ay dolunay evresinde bulunur. Buna rağmen her ay Ay tutulması gerçekleşmez. Bunun sebebi de Ay’ın yörüngesinin belli bir açıya sahip olması ve Dünya’nın gölgesinin Ay’ın üzerine düşmemesidir.

Güneş ve Ay tutulmaları belirli sürelerle tekrar eder. Güneş ve Ay tutulmaları birer tam gölge olayıdır. Güneş ve Ay tutulmaları ışığın doğrusal yayıldığını gösteren olaylardır. Güneş tutulmasında, Ay’ın gölgesi Dünya’nın küçük bir bölgesi üzerine düşerken, Ay tutulmasında Dünya’nın gölgesi Ay’ın bütününü kapatabilir.

Ay Tutulması

• Dünya, Güneş ile Ay arasındadır.
• Ay, Dünya üzerinden gözlenemez.
• Ay, Dünya’nın gölgesinde kalır.
• Gece yaşanan bölgelerde gözlenir.
• Ay’ın dolunay evresinde gerçekleşir.
• Daha sık gerçekleşir.
• Dünya üzerinde daha geniş bir alanda gözlenir.
• Tutulma uzun süre (birkaç saat) gözlenebilir.
• Çıplak gözle izlenebilir.
• Ay’ın Güneş’e olan uzaklığı, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığından fazladır.